.
In de ‘Algemene menskunde’ staat Steiner niet lang stil bij de begrippen ‘geest(es)zelf – levensgeest – geest(es)mens. Ze worden summier benoemd in de 1e voordracht – in de vertaling op blz. 23 – wanneer hij over de wezensdelen spreekt. Zie het artikel daarover en in voordracht 4.
Hier worden de drie begrippen in verband gebracht met de drie vormen van (hoogste) wil.
De ‘wens’ met het geestzelf; ‘het voornemen’ met de levensgeest en ‘het besluit’ met de geestmens.
Wanneer hij in zijn boeken GA 9 en GA 13 over de wezensdelen spreekt, komen ze uiteraard aan bod.
Opmerkingen daaruit heb ik weergegeven in dit artikel.
Wanneer je mijn inleidingen op deze stof op je laat inwerken, zal, wat Steiner in de voordrachten zegt, makkelijker te vatten zijn.
Zoals ik voor het geestzelf heb gezocht naar omschrijvingen in andere voordrachten, wetend dat Steiner het telkens weer anders zegt of met nieuwe gezichtspunten komt, doe ik dit nu ook voor de levensgeest.
In het vorige artikel haalde ik Steiner aan met wat hij er op blz. 24 (vert.) over zegt:
Ein zweiter, höherer Bestandteil des Menschen ist das, was wir den Lebensgeist nennen. Dieser Lebensgeist ist schon sehr wenig wahrnehmbar innerhalb des gegenwärtigen Menschen. Es ist etwas sehr geistiger Art im Menschen, was sich in ferner Menschenzukunft entwickeln wird.
Een tweede en hoger bestanddeel van de mens is dat wat we de levensgeest noemen. Deze levensgeest kan men al heel weinig waarnemen in de huidige mens. Het is iets in de mens wat zeer geestelijk van aard is en zich in de verre toekomt van de mensheid zal ontwikkelen.
GA 293/64
Vertaald/66
‘Het is iets in de mens wat zeer geestelijk van aard is en zich in de verre toekomst van de mensheid zal ontwikkelen.’
Je zou dus nog kunnen denken: ‘O, dat gaat vanzelf, daar hoef ik in dit leven niets voor te doen.’
‘Ik heb er in dit leven nog weinig mee te maken’.
Maar als we beseffen dat ‘levensgeest’ omgewerkte ‘levenskracht’ is, ons etherlijf, dan kunnen we wél inzien dat het in dit leven veel meer gaat om de scholing van het etherlijf.
Het scholen van het astraallijf is al een moeilijke opgave; van het etherlijf is deze nog moeilijker. Die kost veel meer inspanning en tijd.
Als we aan het etherlijf willen werken, gaat die activiteit natuurlijk weer uit van het actieve Ik, zoals bij de ontwikkeling van het astraallijf, zoals blijkt uit wat er in o.a. de voordrachten GA 9; GA 34; GA 53; GA 54; GA 55; GA 56; GA 57; GA 58; GA 59 over staat.
GA 55
In deze voordrachtenreeks is nauwelijks sprake van ‘de levensgeest’.
In de voordracht waarin er iets over wordt gezegd, staan een aantal interessante gezichtspunten over de geesteswetenschap – lees: antroposofie.
In dit artikel benadrukte ik het belang dat Steiner hecht aan ‘interesse in de wereld’, met name voor de leerkracht.
Daarin kwam al ter sprake dat antroposofie verre staat van sektarisme; dat is hier ook weer het geval.
Weer een nieuw aspect is dat antroposofie ook gezondheid – van geest, lijf en leden – kan betekenen.
Leerkracht zijn – vooral ook op een vrijeschool – is een zware taak waarvoor je, zeker ook fysiek, sterk genoeg moet zijn. Het hoeft niet te verbazen dat b.v. ‘wijze woorden, ruime gezichtspunten, verrassende samenhangen, je enthousiast kunnen maken en dat dit enthousiasme een verfrissende, stimulerende werking heeft. Als we voor enthousiasme ‘geestdrift’ zeggen word het duidelijker. ‘Drift’ is een eigenschap van het etherlijf, hoort bij het pulserende wilsleven dat ons fysiek in stand houdt.
Geestdrift houdt ons – aldus Steiner – als deze wortelt in de antroposofie, spiritueel levend en heeft daarmee ook invloed op het leven van het etherlijf. En daarmee ook op de fysieke gezondheid.
Antroposofie als ‘anti-vermoeidheidselixer’ om het zo maar eens te zeggen.
Zie b.v. het artikel van Joop van Dam”: ‘Met vreugde in het nu aanwezig zijn‘
De voordracht volgt hier vertaald in zijn geheel, uit:
Die Erkenntnis des Übersinnlichen in unserer Zeit und deren Bedeutung für das heutige Leben
Het weten van het bovenzintuiglijke in onze tijd en de betekenis voor het tegenwoordige leven
Blz. 148
Voordracht 9, Berlijn 14 februari 1907
Weisheit und Gesundheit
Wijsheid en gezondheid
Die Geisteswissenschaft will im praktischen Leben wirken, sie will den Menschen Kraft und Sicherheit geben. Sie ist nichts für Neugierige, sondern nur für solche, die tätig sein wollen, die kräftig mitarbeiten wollen im Leben. Geisteswissenschaft hat es zu allen Zeiten gegeben. In den Kreisen, in denen man sie pflegte, hieß es immer, daß der Mensch über die reine Verstandeskraft hinaus sich zu höheren Geisteskräften entwickeln könne, als die des gewöhnlichen Lebens sind. Den Zusammenhang von heilig, heil und heilsam fühlte man dort immer.
De geesteswetenschap wil actief zijn in de praktijk van het leven; ze wil mensen kracht en zekerheid geven. Zij is niets voor nieuwsgierigen, maar alleen voor degenen die actief willen zijn, die hard willen meewerken in het leven.
Geesteswetenschap heeft altijd al bestaan.
In kringen waarin ze werd beoefend, werd altijd gezegd dat de mens zich verder kan ontwikkelen, verder dan het puur intellectueel vermogen, tot hogere mentale vermogens dan die van het gewone leven.
Daar beleefde men steeds de samenhang van heilig, heel en heilzaam.
Der heilige Geist ist der absolut gesunde Geist, der sich in die menschliche Seele senkt, um Heil zu verbreiten in der Welt. Aber gerade von diesem Gesichtspunkte aus wird die Geisteswissenschaft oft mißverstanden. Sie führt den Menschen von endlichen, egoistischen Zielen des Wissens und Strebens zu großen, universellen Gesichtspunkten, zur Verbindung des Einzelnen mit dem Universum. Aber die höheren Kräfte, die die Geisteswissenschaft dadurch verleiht, ziehen so viele Menschen an und reizen sie zu egoistischem Streben. Trotzdem die Geisteswissenschaft in Wahrheit den Menschen am weitesten abführt vom Persönlichen, so wird sie doch gar oft als Dienerin des Egoismus gebraucht. Von heute auf morgen wollen die Menschen ihre egoistischen Wünsche von ihr erfüllt haben.
Es gab Geisteswissenschaft bei einer Brüderschaft in Afrika, den Therapeuten. Dieselbe Sekte hieß in dem Teil der Erde,
De Heilige Geest is de absoluut gezonde geest die zich nestelt in de menselijke ziel om helende krachten in de wereld te verspreiden. Maar juist vanuit dit gezichtspunt wordt geesteswetenschap vaak verkeerd begrepen. Ze leidt de mens uit de eindige, egoïstische doelen van kennis en streven naar grootse, universele gezichtspunten, die het individu verbinden met het universum. De hogere krachten die de geesteswetenschap zo verleent, trekken echter veel mensen aan en zetten hen aan tot zelfzuchtige activiteiten.
Ondanks dat de geesteswetenschap in werkelijkheid de mens verre houdt van het persoonlijke, wordt ze nogal eens gebruikt als dienaar van het egoïsme.
De mensen willen hun egoïstische verlangens door haar van de ene op de andere dag vervuld zien.
Er was geesteswetenschap bij een broederschap in Afrika, de Therapeutea. Dezelfde sekte werd in dat deel van de wereld
Blz. 149
in dem das Christentum entstand, Essener oder Essäer. Schon der Name «Therapeuten» zeigt ihre Beziehung zum Geiste und zur Gesundheit. Durch Mittel des Geistes, in Verbindung mit materieller Wissenschaft, heilten die Therapeuten oder Essäer. Wer die Geisteswissenschaft aufnimmt, nimmt
wirkliche Heilmittel auf: ein Lebenselixier ist die Geisteswissenschaft. Nicht
durch Diskussion und logische Gründe soll sie bewiesen werden, sondern ins Leben eingeführt, soll sie diejenigen Menschen, in die sie einfließt, heil und gesund machen. Nur wissen, daß es Reinkarnation und Karma gibt, und in schönen Redensarten davon sprechen können, ist so gut wie Nicht-Geisteswissenschaft. Täglich, stündlich muß man in ihr leben, die Seele ganz damit durchdringen und ruhig abwarten, was geschieht, dann wird man ihre Wirkung sehen.
waarin het christendom is ontstaan, de Essenen genoemd. Al de naam “therapeuten” geeft hun relatie tot de geest en de gezondheid aan. Door middel van de geest in combinatie met materiële wetenschap, genazen de therapeuten of Essenen.
Iedereen die geesteswetenschap in zich opneemt, neemt echte helende middelen in zich op: geesteswetenschap is een levenselixer. Niet door discussie en logische redenen moet ze worden bewezen; geïntroduceerd in het leven moet zij de mensen die haar opnemen heel en gezond maken. Alleen weten dat er reïncarnatie en karma is en erover kunnen praten in mooie zinswendingen, is zo goed als geen geesteswetenschap. Dagelijks, elk uur moet je ermee leven, je ziel er volledig mee doordringen en rustig wachten wat er gebeurt, dan zul je de werking zien.
Wer die geisteswissenschaftlichen Gedanken in sich trägt wie Nahrung- und Samengedanken, in Stunden von Leid und Freude, in Stunden der Devotion und Erhebung, in Stunden, wo das Leben zu zerreißen droht, wer fühlt, wie sie Lust zur Arbeit, Kraft und Hoffnung bringen, der hat sie recht erfaßt. Hier gilt das Goethesche Wort: «Das Was bedenke, mehr bedenke Wie!»
Eine ganz individuelle Angelegenheit des einzelnen Menschen muß die Geisteswissenschaft werden. Zu den Sternen schaut der geisteswissenschaftlich strebende Mensch auf und begreift sie nach den Gesetzen des Lebens, die den ganzen Weltenraum durchpulsen. Wenn des Morgens die Sonne in ihrer Herrlichkeit heraufsteigt und am Abend der Mond in seiner stillen Pracht, wenn die Wolken am Himmelsraum dahinziehen, da schaut er hinauf und da werden ihm die Vorgänge am Himmelszelt zum Ausdruck des seelisch-geistigen universellen Lebens, wie wir die Bewegungen eines Gesichtes oder einer Hand als Ausdruck seelisch-geistigen Lebens im Menschen anschauen. Und dann schauen wir in
Wie de geesteswetenschappelijke gedachten met zich meedraagt als voedende gedachten, gedachten met kiemkracht, in uren van vreugde en verdriet, in uren van devotie en je geestelijk opgetild voelen, in uren waarin het leven je dreigt te verscheuren, wie voelt dat ze zin geeft om te werken, dat ze kracht en hoop geeft, die neemt ze op een goede manier in zich op. Hier geldt het woord van Goethe: ‘Het gaat niet om het ‘wat’, maar om het ‘hoe’,*
*Das Was bedenke, mehr bedenke Wie …: «Faust» II. deel, Laboratorium
Geesteswetenschap moet voor ieder mens een volkomen individuele aangelegenheid worden. De persoon die geesteswetenschap nastreeft kijkt naar de sterren op en begrijpt ze volgens de wetten van het leven, die het hele universum doortrékken. Wanneer de ochtendzon in haar glorie opkomt, en ’s avonds de maan in zijn stille pracht, wanneer de wolken langs de hemel trekken, kijkt hij omhoog en daar worden de processen aan de hemel tot uitdrukking van het universele geest-zielenleven, zoals we de trekken van een gezicht of de bewegingen van een hand als uitdrukking zien van het geest-zielenleven van de mens. En dan kijken we in
Blz. 150
die Vergangenheit, sehen das Wirken der geistigen Welt in der physischen und erheben unseren Sinn zum Geiste. Sauget den Geist ein, und ihr sauget gesundes Leben mit ihm ein!
Aber fern sei jegliche Bequemlichkeit. «Erhebung zum Unendlichen begründet die Gesundheit» sagen viele, vertiefen sich aber nur in abstrakte, allgemeine Gedanken. Das ist nicht wahre Geisteswissenschaft. Die wahre Geisteswissenschaft geht aufs einzelne ein, sie fordert, daß wir uns in
Geduld und Liebe mit jeder Pflanze, jedem Stein befassen.
Nicht durch Zauberei wollen wir die Geisteswelt suchen. Sie ist da. Aber wir sollen sie nicht abseits von der Sinnlichkeit suchen, sondern da, wo wir hingestellt sind zur tüchtigen Arbeit des Tages. So wird die Geisteswissenschaft eine individuelle Angelegenheit. Wie ein Mensch kein Verständnis haben kann für ein Ton- oder Bildwerk, so hat mancher auch kein Verständnis für den Geist. Was manche Menschen sich von Geistererscheinungen für Vorstellungen machen, kann folgendes Beispiel erläutern:
het verleden, zien de werking van de spirituele wereld in de fysieke en we blikken omhoog naar de geest. Als je de geest in je opneemt, neem je, met haar, gezond leven in je op!
Maar verre zij enige gemakzucht. “Je verheffen tot het oneindige brengt gezondheid tot stand”, zeggen velen, maar ze verdiepen zich alleen maar in abstracte, algemene gedachten. Dat is geen echte geesteswetenschap. Echte geesteswetenschap gaat in op details, dat vraagt van ons dat we ons met geduld en liefde met elke plant, elke steen bezighouden.
We willen de geestenwereld niet op magische wijze zoeken. Zij is er. Maar we mogen haar niet zoeken, afgekeerd van het zintuiglijke, maar waar we zijn geplaatst om krachtdadig onze dagtaak te vervullen. Zo wordt geesteswetenschap een individuele zaak. Zoals een mens geen begrip kan hebben voor een muziekwerk of beeldend werk, zo hebben velen ook geen begrip voor de geest. Wat sommige mensen zich voorstellen van verschijnselen van de geest, kan het volgende voorbeeld verduidelijken:
In einer kleinen Stadt beobachtete man eines Abends einen merkwürdigen Lichtschein, der sich an der Kirchhofmauer hinzog. Die ganze Stadt sprach bald davon, und da man keine natürliche Erklärung fand, so mußte es eine Geistererscheinung gewesen sein. Mehrere Personen hatten den Lichtschein gesehen, und das gerade machte die Sache zweifelhaft. Um einen wirklichen Geist zu sehen, muß der Mensch gewisse geistige Organe und Fähigkeiten entwickelt haben. In der heutigen Zeit kann das nur ganz vereinzelt vorkommen. Daß mehrere beliebige Personen den Lichtschein sahen, ist der beste Beweis dafür, daß es kein Geist war. Die Sache klärte sich auch bald auf. Eine alte Dame pflegte allabendlich ihr Hündchen beim Scheine der Laterne herauszuführen. An diesem Abend ward zufällig der Lichtschein bemerkt. Wir sollen nicht derartigen vermeintlichen Geistererscheinungen
In een klein stadje werd op een avond langs de muur van het kerkhof een vreemde lichtstraal waargenomen. Al gauw had de hele stad het erover en aangezien er geen natuurlijke verklaring kon worden gevonden, moest het wel een geestverschijning zijn geweest. Verschillende mensen hadden het licht gezien, en dat maakte de zaak alleen maar twijfelachtiger. Om echt een geestverschijning te zien, moet de mens bepaalde mentale organen en vermogens hebben ontwikkeld. In de huidige tijd kan dat maar heel af en toe gebeuren. Het feit dat verschillende willekeurige mensen het licht zagen, is er het beste bewijs voor dat het geen geestverschijning was. De zaak werd al snel duidelijk.
Een oude dame liet elke avond haar hondje uit bij het licht van een lantaarn. Op die avond werd het licht toevallig opgemerkt. Wij zouden niet zulke veronderstelde geestverschijningen moeten willen opzoeken.
Blz. 151
nachspüren. Die alltäglichen Erscheinungen sind die wichtigsten Manifestationen des Geistes für uns. Weisheit ist nicht bloß Wissenschaft, doch muß sie die Wissenschaft in sich haben: sie ist ins Leben übergetretene
Wissenschaft, die in jedem Augenblick zu Entschluß und Tat werden kann. Wer bloß die Gesetze kennt, ist Wissenschafter. Wer in jedem Augenblick das Wissen so anzuwenden versteht, daß etwas daraus werden kann, ist weise.
Weisheit ist fruchtbar gewordene Wissenschaft. Wir müssen vergessen, woher wir die Gesetze gewannen, und uns mit ihnen durchdringen, daß sie in uns eine Kraft werden.
Goethe kam von der genauen Betrachtung der einzelnen Pflanze zur Idee der Urpflanze. Das ist ein Gebilde der geistigen Intuition, ein Bild einer Pflanze, das in uns leben kann, nach deren Bild man unzählige Pflanzen erfinden könnte, die noch nicht da sind, die aber lebensfähig sein könnten. Im Weisen werden die Gesetze so, daß sie sich loslösen vom Einzelnen, daß sie leben in Ewigkeit.
De alledaagse verschijnselen zijn voor ons de belangrijkste manifestaties van de geest. Wijsheid is niet alleen wetenschap, maar er moet wél wetenschap bij zitten: wijsheid is wetenschap die overgedragen is aan het leven; wetenschap die op elk ogenblik een beslissing en een daad kan worden. Wie alleen de wetten kent, is een wetenschapper. Wie kennis op enig moment zo weet toe te passen dat er iets uit kan komen, is wijs.
Wijsheid is wetenschap die vruchtbaar is geworden. We moeten vergeten waar we de wetten vandaan hebben en onszelf ermee doordringen zodat ze een kracht in ons worden.
Goethe kwam door de nauwkeurige observatie van de individuele plant op de idee van de oerplant. Dit is een schepping van geestelijke intuïtie, een beeld van een plant dat in ons kan leven, naar wiens beeld je talloze planten kan vinden die nog niet bestaan, maar die levensvatbaar zijn. In de wijze mens worden de wetten zodanig dat ze zich losmaken van het individuele, dat ze voor altijd leven.
Dazu gehört aber das, was man Imagination, bildliche Vorstellung nennt. Abstrakte Gedanken und Begriffe können Wissenschaft sein, aber nicht Weisheit. Wäre Goethe bei Begriffen stehengeblieben, so hätte er nicht die Urpflanze gefunden.
Die Urpflanze muß man so lebendig vor sich sehen, daß man sie zeichnen kann mit Wurzeln, Stengeln, Blättern und Früchten, ohne daß sie einer anderen Pflanze ähnlich wäre.
Das ist kein Spiel der Phantasie. Die Phantasie ist nur ein Schattenbild der Imagination, aber sie kann sich zur Imagination erheben. Noch ist uns die Welt der Imagination nicht zugänglich, aber sie kann es werden. Dunkel wäre es
um uns, wenn das Auge das einfallende Licht nicht in Bilder und Farbenvorstellungen umsetzen könnte. So müssen wir, wie im Auge, auch in der Seele Kräfte entwickeln, die gegenständlich sind. Wer glaubt, er müsse warten, bis eine nebel
Daar hoort echter bij, wat we imaginatie, beeldende voorstelling, noemen.
Abstracte gedachten en begrippen kunnen wetenschap zijn, maar geen wijsheid. Als Goethe bij begrippen was gebleven, zou hij de oerplant niet hebben gevonden.
De oerplant zo levendig voor je zien, dat je die kan tekenen met wortels, stengels, bladeren en vruchten, zonder dat die op een bestaande plant lijkt.
Dit is geen fantasiespelletje. De fantasie is slechts de schaduw van de imaginatie, maar die kan tot imaginatie worden. We hebben nog steeds geen toegang tot de wereld van de imaginaties, maar dat kan komen. Het zou donker zijn om ons heen wanneer het oog het invallende licht niet in beelden en kleurvoorstellingen zou kunnen omzetten. Op die manier moeten wij, zoals in het oog, ook in onze ziel krachten ontwikkelen die concreet zijn. Wie denkt dat hij moet wachten tot er hem een vage
Blz. 152
hafte Manifestation eines Geistes ihm erscheint, der hat diese Arbeit nicht erfaßt. Arbeiten muß die Seele, wie das Auge arbeitet, wenn das Licht einfällt. Ohne die Arbeit der Seele kann nie die geistige Welt einströmen. Es müssen Bilder geschaffen werden in der Seele. Die Objektivität bleibt erhalten, wenn man nicht sich Bilder egoistischer Wünsche und so weiter schafft. Wenn der Mensch so seine Seele der geistigen Welt entgegenstreckt, dann strömt die geistige Welt in ihn hinein und wirkt gesundend. Gesundend wirken die Imaginationen, wirken die Bilder. Wenn man die Begriffe der Geisteswissenschaft zu Bildern machen kann, die nicht nur Linien, sondern Leben, Farben und Ton haben, wenn die ganze Welt solch ein Bild wird, dann wird diese Weisheit auf jedem Gebiete des Lebens solch Heilmittel werden, nicht nur für uns selbst, sondern auch für andere, für die ganze Welt. Wenn auch die Bilder zuerst falsch sind, so schadet das nicht. Sie werden berichtigt werden durch die, die uns leiten.
manifestatie van een geest verschijnt, heeft dit werk niet begrepen. De ziel moet zo werken als het oog wanneer het licht erop valt. Zonder het werk van de ziel kan nooit de spirituele wereld instromen. In de ziel moeten beelden worden gecreëerd. De objectiviteit blijft, als je geen beelden vormt van egoïstische verlangens, enzovoort. Als de mens zo zijn ziel op de spirituele wereld richt, dan stroomt de spirituele wereld bij hem binnen en die heeft een gezond makende werking. Imaginaties, beelden, hebben een gezond makende werking. Wanneer je de begrippen uit de geesteswetenschap om kan zetten in beelden, die niet alleen lijnen hebben, maar leven, kleur en toon, als de hele wereld zo’n beeld wordt, dan zal deze wijsheid op elk gebied van het leven zo’n helend middel worden, niet alleen voor onszelf, maar ook voor anderen, voor de hele wereld. Zelfs als de beelden in eerste instantie verkeerd zijn, is dat niet erg. Je wordt op het goede spoor gezet door hen die ons leiden.
Ein solcher Weiser war Paracelsus, er hat sich durchdrungen mit der ganzen Welt und sie umgewandelt in lebendige Kraft, so daß jede Pflanze ihm etwas zu sagen wußte. Was sagte sie ihm? Sie offenbarte ihm, was Weisheit
ist. Das Tier ist in gewissem Sinne weise: im Instinkt des Tieres liegt Weisheit. Aber das Tier hat keine individuelle Seele, sondern eine Gruppenseele, die von außen wirkt, wie eine geistige Wesenheit. Alle Tiere, deren Blut man unbeschadet mischen kann, haben eine gemeinsame Seele, die Gruppenseele. Diese Weisheit der von außen wirkenden Seele ward im Menschen individualisiert. Jeder Mensch hat seine eigene, von innen wirkende, individuelle Seele, aber die Sicherheit des Daseins mußte er dafür einbüßen. Unsicherheit ist das Charakteristische der Wissenschaft. Menschenleben ist Probieren, Wählen, Suchen, Tasten. Aber es
Zo’n wijze was Paracelsus, hij doordrong zichzelf met de hele wereld en transformeerde die in levenskracht, zodat elke plant hem iets te zeggen heeft. Wat zei die hem? Ze onthulde hem wat wijsheid is. Het dier is in zekere zin wijs: in het instinct van het dier zit wijsheid. Het dier heeft echter geen individuele ziel, maar een groepsziel die van buitenaf werkt, zoals een spirituele entiteit. Alle dieren waarvan het bloed zonder risico kan worden vermengd, hebben een gemeenschappelijke ziel, de groepsziel. Deze wijsheid van de ziel die van buitenaf werkt, werd in de mens geïndividualiseerd. Ieder mens heeft zijn eigen individuele ziel die van binnenuit werkt, maar hij moest er de zekerheid van zijn bestaan voor opgeven. Onzekerheid is het kenmerk van de wetenschap. Het menselijk leven is proberen, kiezen, zoeken, aftasten. Maar er is
Blz. 153
gibt eine höhere Entwicklung. Das Wissen, das der Mensch sich mühsam auf dem Probierwege erringt, kann wieder Weisheit werden. Wenn man das Lebendige umschmilzt in ein von Farbe, Ton und Licht Erfülltes, in Imagination, so wird man weise. Das tat Paracelsus. So ging er an jede Pflanze, an jede chemische Substanz heran. Wie das Tier unmittelbar weiß, was ihm heilsam ist, so erkannte auch Paracelsus unmittelbar die Heilkräfte der Pflanzen: aber nicht unbewußt instinktiv, sondern von bewußter Weisheit erfüllt erfaßte er, welchen Kranken das gut sein werde. In diesem Sinne waren auch die Therapeuten und Essäer weise. Das kann man nicht durchprobieren erkennen, sondern nur dann, wenn die Weisheit zur Imagination wird. Die Pflanze spricht dann zu dem Bilde, das von ihr in der Seele lebt und sagt: Ja, dazu bin ich gut. Die Pflanze erkennt ihr Bild in der Seele des Menschen, der sie anschaut, sie verwandelt ihr Bild, und dann weiß und fühlt der Mensch unmittelbar, wozu sie gut ist.
een hogere ontwikkeling. De kennis die je moeizaam verwerft op het pad van het proberen, kan weer wijsheid worden. Wanneer je het levende verandert in iets dat gevuld is met kleur, geluid en licht, in de imaginatie, dan word je wijs. Dat deed Paracelsus. Dat deed hij met iedere plant, met iedere chemische stof. Zoals een dier onmiddellijk weet wat gezond is, zo herkende Paracelsus onmiddellijk de genezende kracht van planten; niet onbewust instinctief, maar van bewuste wijsheid vervuld, en besefte hij met voldoening voor welke zieke dat goed zou zijn. In die zin waren ook de Therapeuten en Essenen wijs. Je kunt het niet door het te proberen leren kennen, je kunt het alleen zien wanneer wijsheid imaginatie wordt. De plant spreekt dan tot het beeld dat van haar in de ziel leeft en zegt: Ja, daar ben ik goed voor. De plant herkent het beeld in de ziel van de persoon die ernaar kijkt, ze transformeert haar beeld, en dan weet en voelt de mens onmiddellijk waar ze goed voor is.
Die Geisteswissenschaft hat nichts gegen wirkliche Wissenschaft einzuwenden, und kein wahrhaft geisteswissenschaftlich strebender Mensch wird versäumen,
sich mit den Errungenschaften der Wissenschaft bekannt zu machen. Aber er bleibt nicht stehen dabei, und so erhebt er das Wissen zu schöpferischem, weisheitsvollem Erkennen. Wir wissen, daß die menschliche Wesenheit zunächst zusammengesetzt ist aus physischem Leib, Äther- oder Lebensleib, Astralleib und dem Ich. Das gewöhnliche Wissen nun dringt nur vor bis zum Astralleib und wird ein Glied von ihm. Die Imagination aber dringt bis in den Ätherleib hinein, erfüllt mit Lebensgeist den Lebensleib und macht, daß der Mensch ein lebendiger Heiler wird. Wie groß die Wirkung der Imagination ist gegenüber rein abstrakten Begriffen, können wir zunächst am besten erkennen an den schlimmen Wirkungen, die sie haben kann. Ein Mensch war
De geesteswetenschap heeft geen bezwaren tegen echte wetenschap en geen mens die waarachtig streeft naar geesteswetenschap zal nalaten zich met de resultaten van de wetenschap vertrouwd te maken. Maar daar blijft het voor hem niet bij en tilt hij het weten op naar een scheppend, wijsheidsvol kennen. We weten dat de mens in eerste instantie is opgebouwd uit een fysiek lichaam, een etherisch of levenslichaam, een astraal lichaam en het Ik. Gewone kennis dringt slechts door tot in het astrale lichaam en wordt er deel van. De imaginatie echter dringt door tot in het etherlijf, vult het levenslichaam met levensgeest en maakt dat de mens vanuit het leven een genezer kan zijn. Hoe groot de werking van de imaginatie is in vergelijking met zuiver abstracte begrippen, blijkt het best uit de slechte werking die deze kan hebben.
Iemand was
Blz. 154
anwesend, als seinem Bruder das Bein amputiert wurde. Bei der Bearbeitung des Knochens gab es einen merkwürdigen Ton. In demselben Moment fühlte er einen heftigen Schmerz an derselben Stelle des Beines, an der bei seinem
Bruder die Operation vorgenommen wurde. Lange Zeit konnte er den Schmerz nicht loswerden, während sein Bruder nichts mehr spürte. Da hatte der Klang des Knochens sich imaginativ in des Menschen Ätherleib eingegraben und
die Schmerzen hervorgerufen. Sehr interessante Versuche machte auch ein Berner Arzt auf diesem Gebiete. Er nahm ein gewöhnliches Hufeisen und befestigte zwei Drähte derartig daran, als seien es die Leitungsdrähte einer Elektrisiermaschine. Jeder, der hinzukam, glaubte, es mit einer solchen zu tun zu haben, und fühlte wirklich, wenn er die Drähte berührte, einen elektrischen Strom. Manche behaupteten sogar, die gräßlichsten Schmerzen zu fühlen.
aanwezig toen het been van zijn broer werd geamputeerd. Er was een vreemd geluid bij de botoperatie. Op hetzelfde ogenblik voelde hij een geweldige pijn in hetzelfde deel van zijn been waaraan zijn broer werd geopereerd. Lange tijd kwam hij niet van de pijn af terwijl zijn broer niets meer voelde. Het geluid van het bot had zich imaginatief in het etherlijf genesteld en daar de pijn veroorzaakt.
Een arts uit Bern deed zeer interessante experimenten op dit gebied. Hij nam een gewoon hoefijzer en bevestigde er twee draden aan alsof dat draden waren die naar een elektriseermachine liepen. Iedereen die het zag, was van mening dat het zo’n ding was en voelde werkelijk de elektrische stroom als de draden werden aangeraakt. Sommigen beweerden zelfs de heftigste pijn te voelen.
Die ganze Veranstaltung wirkte eben bildlich. Einreden hätte man das den Menschen nicht können. Es gibt gewisse Leute, die reich werden durch die Herstellung von Pillen aus gewöhnlichem Brot. Diese Pillen «heilen» alle möglichen Krankheiten und finden namentlich als Schlafmittel Anwendung. In einem Sanatorium pflegte eine Dame regelmäßig des Abends solche Pillen zu nehmen. Sie schlief stets vortrefflich danach. Da beschloß sie eines Abends, sich das Leben zu nehmen und nahm so viele Pillen, als sie erwischen konnte. Die Sache wurde indes bemerkt und die Ärzte der Anstalt gerieten in die größte
Aufregung, denn die Dame zeigte alle Symptome des herannahenden Todes. Nur ein Arzt blieb ruhig, und das war der, der die Pillen gemacht hatte.
Der Mensch muß Kraft haben, das bloß Gewußte zum lebendigen Bilde zu machen. Darauf beruht auch die Wirkung der Hypnose. Ausgeschaltet ist in der Hypnose der
De hele gebeurtenis werkte gewoon beeldend. Dat had je mensen niet kunnen aanpraten. Er zijn bepaalde mensen die rijk worden door van gewoon brood pillen te maken. Die pillen «genezen» allerlei ziekten en worden vooral als slaappil gebruikt. In een sanatorium slikte een dame dergelijke pillen
’s avonds regelmatig. Daarna sliep ze altijd heel goed. Toen besloot ze op een avond een einde aan haar leven te maken en ze nam zoveel pillen als ze kon bemachtigen. De zaak werd echter intussen opgemerkt en de artsen van de instelling werden zeer ongerust omdat de dame alle symptomen van een naderende dood vertoonde. Slechts één arts bleef kalm, en dat was degene die de pillen had gemaakt.
De mens moet de kracht hebben om wat alleen geweten wordt, tot een levend beeld te maken. Daarop berust ook de werking van de hypnose. Bij hypnose is het
Blz. 155
astralische Leib, und der Hypnotiseur wirkt direkt auf denÄtherleib ein durch Bilder. Aber das ist ein krankhafter Prozeß. Die Bilder, die wir schaffen, drücken sich dem Ätherleib ein. Und sind die Bilder aus der geistigen Welt genommen, so können sie alles Krankhafte aus der geistigen Weltenkraft heraus austilgen, das heißt mit den Weltenströmungen ausgleichen, harmonisieren. Alles Krankhafte stammt aus dem Egoismus. Bei einem solchen Vorgang werden wir über unser gewöhnliches Vorstellungsleben hinausgehoben: Gleichsam ein Herabdämmern der gewöhnlichen
Vorstellungen findet dann statt. Und das muß bisweilen eintreten, zum Beispiel im Schlaf. Da trennt sich der Astralleib mit dem Ich ab von dem physischen Leib und Lebensleib und vereint sich mit dem Geiste der Erde. Und von da aus wirkt er gesundend auf den Ätherleib ein, prägt ihm Gesundung bringende Bilder ein. Aber das geschieht unbewußt.
astraallijf uitgeschakeld en de hypnotiseur werkt direct in op het etherlijf door beelden. Maar dat is een ziekelijk proces.
De beelden die wij scheppen drukken zich in het etherlijf af. En als deze uit de geestelijke wereld gehaald zijn, zijn ze in staat vanuit de geestelijke wereldkracht alles wat ziekmakend is, te verdrijven, d.w.z. te harmoniseren en met de wereldetherstromen in evenwicht te brengen [vrij vertaald].
Alles wat ziekmaakt, komt vanuit het egoïsme. Bij zo’n proces worden we boven ons gewone voorstellingsleven opgetild: a.h.w. vindt er een doffer worden van de gewone voorstellingen plaats. En dat moet zo nu en doen gebeuren, bijv. in de slaap. Dan maken het astraallijf en het Ik zich los van het fysieke lichaam en het etherlijf en worden één met de geest van de aarde. Vandaaruit werkt het astraallijf gezondmakend op het etherlijf in, drukt het gezondmakende beelden op. Maar dat gebeurt onbewust.
Nur der höher Entwickelte tut dies bewußt. Urewige Ideen stehen hinter allem, sagt Plato. Ein Seher sieht das geistige Wesen in jeder Pflanze, die Gestalt der Pflanze ist ja selbst aus solchen geistigen Bildern aufgebaut. Der
Mensch kann diese Bilder aufnehmen und dadurch schöpferisch werden. Nur Tiere und Menschen, eigentlich nur Menschen, können erkranken. Die Bilder als Geistiges wirken in der ganzen Natur, wir Menschen aber nehmen den Geist in uns hinein und müssen ihn nun wieder zum Leben erheben. Imaginative Weisheit wird Gesundheit bringen.Was befruchtend wirkt bis zum Bilde, das ist Weisheit. Der Geist schafft die Imagination. Die Geisteswissenschaft, die uns solche Weisheit gibt, kann uns am besten Heilung von Krankheiten bringen, und zwar vor allem – vorbeugend — von solchen, die man noch nicht hat. Aber das ist freilich schwer zu kontrollieren. Die Geisteswissenschaft hat auch die Kraft, die den Menschen verjüngt, kraftvoll und jung
Wie meer ontwikkeld is, doet dit echter bewust. Achter alles staan oeroude ideeën, zegt Plato. Een helderziende ziet het geestelijke wezen in iedere plant, de vorm van de plant is zelfs uit dergelijke geestelijke beelden opgebouwd. De mens kan die beelden in zich opnemen en daardoor scheppend worden. Alleen dieren en mensen, eigenlijk alleen mensen, kunnen ziek worden. De beelden werken in de natuur als iets geestelijks, wij mensen echter nemen de geest in ons op en moeten deze weer tot leven brengen. Imaginatieve wijsheid geeft gezondheid.
Wat tot in het beeld bevruchtend werkt, is wijsheid. De geest schept imaginaties. De geesteswetenschap die ons die wijsheid geeft, kan ons het beste genezen van ziekten en vooral preventief, van ziekten die je nog niet hebt. Maar dat is natuurlijk lastig te controleren. Geesteswetenschap heeft ook de kracht die de mens verjongt, krachtig en jong
Blz. 156
erhält. Die Weisheit gießt Lebenskraft in den Menschen, und die Jugendkraft ist etwas, was stark und frisch macht. Solche Weisheit öffnet die Seele. Und Weisheit ist der Same der Liebe. Liebe kann man nicht predigen. Am mitleid- und liebevollsten waren die Therapeuten und Essäer. Weisheit durchwärmt die menschliche Seele, läßt die Liebe ausströmen; darum ist es nicht wunderbar, wenn solche Weise durch Handauflegen heilen konnten. Die Weisheit strömt
Liebeskraft in die Glieder. Weil Christus der Weiseste war, war er auch der beste Heiler, strömte die Liebe und das Mitleid von ihm aus, was allein helfen kann. Wenn ein Mensch mit gebrochenem Bein auf der Straße liegt, und es stehen die liebevollsten Menschen um ihn herum, so werden sie ihm doch nicht helfen können. Wenn aber ein Arzt kommt, der ein Bein einzurichten versteht, dem seine Weisheit ermöglicht, sein Mitleid zur Tat werden zu lassen, dann wird geholfen werden. Können, erkennen, weise sein ist die Grundlage alles Menschenhelfens. Weisheit ist immer um uns in der Welt, weil weise Wesen sie ausgössen. Wenn die Weisheit auf ihrem Gipfel angekommen ist, wird sie sein die allumfassende Liebe. Liebe wird die zukünftige Welt uns entgegenstrahlen. Weisheit ist die Mutter der Liebe. Der weisheitsvolle Geist ist der große Heiler. Darum ist der Christus, die Liebe, aus dem heiligen, das heißt heilenden Geist geboren.
houdt. De wijsheid laat vitaliteit in mensen stromen, en jeugdige kracht, het is iets dat hen sterk en fris maakt. Dergelijke wijsheid opent de ziel. En wijsheid is het zaad van de liefde. Je kunt geen liefde prediken. Meest meelevend en liefdevol waren de Therapeuten en Essenen. Wijsheid verwarmt de menselijke ziel, laat liefde stromen; daarom is het niet verwonderlijk als zulke wijzen konden genezen door handoplegging. De wijsheid laat de kracht van liefde in de ledematen stromen.
Omdat Christus de meest wijze was, was hij ook de beste genezer, hij straalde liefde en mededogen uit, dat alleen al kon helpen.
Als een persoon op straat ligt met een gebroken been en de meest liefdevolle mensen staan om hem heen, zullen ze hem niet kunnen helpen. Maar als er een dokter komt die weet hoe hij een been moet zetten, wiens wijsheid hem in staat stelt zijn mededogen om te zetten in daden, dan wordt er geholpen.
Kunnen, herkennen, wijs zijn is de basis van alle menselijke hulp. In de wereld is er altijd wijsheid om ons heen omdat wijze wezens het uit zich laten stromen. Wanneer de wijsheid haar hoogtepunt heeft bereikt, zal het allesomvattende liefde zijn. De toekomstige wereld zal liefde naar ons uitstralen. Wijsheid is de moeder van de liefde. De wijze geest is de grote genezer. Daarom is de Christus, de liefde, geboren uit de heilige, dat wil zeggen, genezende geest.
GA 55/voordracht 9
Niet vertaald
.
Algemene menskunde: voordracht 1 – over het geestzelf
Algemene menskunde: voordracht 1 – alle artikelen
Algemene menskunde: alle artikelen
Rudolf Steiner: alle artikelen op deze blog
Menskunde en pedagogie: alle artikelen
Vrijeschool in beeld: alle beelden
.
2953
.
VRIJESCHOOL 