.
Al sinds jaar en dag volg ik de resultaten van het onderzoek naar de afstamming van de mens.
Een halve eeuw al – en langer geleden – was de opinie dat de mens van de aap afstamt. In een rechte lijn.
Het speuren naar de ‘missing link’ ging en gaat nog steeds door.
Maar nu kunnen we in Nemo Kennislink een opmerkelijk artikel lezen:
de mens stamt niet af van de aap
Velen onder ons hebben de stelling dat dit wél zo was, a.h.w. met de paplepel ingegoten gekregen en het zal nog wel even duren voor deze nieuwe opvatting gemeengoed is geworden.
Hoe vaak hebben we niet een afbeelding gezien van ‘the march of progress’
en dat in vele variaties.
Ik kwam het ook als beeldje tegen in een Doesburgs restaurant:
Volgens ‘Nemo‘;
Veel mensen denken dat de mens afstamt van de mensapen, zoals de chimpansee. Dat is echter niet waar. We delen weliswaar een voorouder, maar beide soorten hebben miljoenen jaren evolutie doorgemaakt. “Onze gemeenschappelijke voorouder was noch mens, noch chimpansee.”
En, ook verrassend:’
‘Ondertussen weten biologen dat deze tekening niet klopt. Onze voorouders liepen bijvoorbeeld niet op hun knokkels. Dat idee is verouderd.’
Evie Vereecke, hoogleraar Anatomie aan de Katholieke Universiteit Leuven, trekt conclusies die sterk overeenkomen met wat Steiner meer dan honderd jaar geleden al over de afstamming van de mens opmerkte.
Al veel eerder werden dergelijke opvattingen onder woorden gebracht, bv. door Louis Bolk en Portmann.
De gedachte van Mevrouw Vereecke is niet nieuw:
al in 1920 publiceer Gregory deze afbeelding:
W.K.Gregory, ‘The origine and evolution of human dentition’
Nu wordt de vraag interessant of de mens een (hoger) dier genoemd kan/mag worden, als er alleen maar in een ver, vaag verleden ‘iets’ gemeenschappelijks was en nu de conclusie wordt getrokken dat de mens niet van de aap afstamt.
Welke diervorm komt dan nog in aanmerking?
Dat er tijdens de evolutie zeer grote verschillen zijn ontstaan tussen dier en mens is overal om ons heen zichtbaar.
Toch hoef je maar een krant of een tijdschrift open te slaan of je leest wel ergens ‘de mens en de andere dieren’; of ‘wij dieren doen nu eenmaal’.
In vrijwel alle gevallen worden hierbij de overeenkomsten als maatgevend genomen.
Maar de overeenkomsten tonen ons niet het wezenlijke verschil.
Ook in de serie ‘Ruimteschip aarde’ spreekt André Kuipers herhaaldelijk over ‘de mens is (als) een dier’,
Wat tegen de achtergrond van bovenstaande beweringen in Nemo dus eigenlijk ‘pseudo’, of als je wil ‘nepnieuws’ is.
.
Mens en dier (1-1)
De visie van Jelle Reumer: de mens is een dier. Punt.
Er wordt voorbijgegaan aan het specifiek menselijke.
Mens en dier (1-2)
De visie van José Joordens en Stijn Schreven (Nemo-kennislink): de mens en de andere dieren.
De essentie van het mens-zijn over het hoofd gezien!
Wezenlijke verschillen tussen mens en dier:
Hermann Poppelbaum: ‘Mens en dier: vijf gezichtspunten omtrent hun verschil in wezen’
Leen Mees: ‘ ‘Dieren zijn wat mensen hebben’.’
.
Opspattend grind; alle artikelen
.
2886
.
.
VRIJESCHOOL 
Mijn visie waarom de mens geen dier is.
Even twee kleine nuanceringen: Het inzicht dat de mens niet afstamt van de aap is geen nieuw inzicht, maar juist een oude, wijdverbreide misvatting; zelfs Darwin zelf heeft nooit beweerd dat de mens van de aap afstamt, maar dat ze een gemeenschappelijke voorouder hebben. Dit staat vervolgens weer helemaal los van het vraagstuk of de mens (ook) een dier is of niet. Met ons item hierover willen we dan ook geenszins de indruk wekken dat wij vinden dat dit niet zo is.
Dank voor de nuanceringen. Dat wijdverbreide misverstand is er bij het gros van de mensen wel diep ingeslepen.
Van die gemeenschappelijke voorouder is zeer moeilijk te bewijzen wat voor dier dat dan wel was, dus is ook moeilijk te bewijzen dat de mens van dat dier zou afstammen, ergo een dier is. Welke andere criteria legt bv. Nemo dan aan om die bewering overeind te houden?
We weten uit onderzoek aan fossiele overblijfselen dat de mens een aantal homonide voorlopers heeft gekend. Datzelfde weten we ook van de (mens)apen. We weten ook dat al het leven ergens een beginpunt moet hebben gehad. Vanuit die oorsprong van leven is al het leven ontstaan, in al haar diverse verschijningsvormen. Daarmee is de conclusie dat (mens)apen en mensen een gemeenschappelijke voorouder moeten hebben gehad, onvermijdelijk. Of de mens een dier is, dan wel van een dier afstamt is een beetje een definitiekwestie van het begrip dier. Volgens de meest gangbare, wetenschappelijke definitie van het begrip ‘dier’ is dat zo.
‘Een beetje een definitiekwestie’. Dat klinkt niet erg overtuigend. Uiteindelijk komen definities tot stand door het denken op grond van waarneming. Wat we aan de mens kunnen waarnemen t.o.v het dier zijn enorme verschillen; eigenschappen die we onmogelijk aan het dier kunnen toeschrijven: het spreekt niet; zegt geen “Ik’, dus heeft geen Ik-beleving en daardoor geen biografie zoals de individuele mens; het dier is vrijwel uitsluitend gebonden aan wat zijn lichaam het dicteert; het heeft nauwelijks fantasie, leeft buiten de tijd. Deze opsomming is niet volledig. Al deze aspecten maken het voor mij onmogelijk te spreken over ‘de mens en de andere dieren’. En zolang dat ‘andere dieren’ niet onbetwistbaar vaststaat, zouden we het niet steeds als een vaststaand feit moeten gebruiken. Zoals ik zelf door m.n. het onderwijs jaren lang ben geïndoctrineerd met het gezichtspunt dat we ‘naakte apen’ zijn; zo wil ik op grond van zwakke bewijzen anderen niet indoctrineren met ‘wij en de andere dieren’.
En recenter het boek Der Erstgeborene van Jos Verhulst, zeer rijk aan vergelijkende antropologische verschijnselen en plaatjes, dat laat zien dat de mens er eerst was, als oervorm waarvan de dieren specialisaties zijn. Hij toont ook het werk van Louis Bolk.
Misschien is er inmiddels een Engelse vertaling.
Dank voor de informatie.
Verhulst baseert zich op Steiner. Van recentere datum is ook dit artikel
Dat nu niet meer zo rigide wordt vastgehouden aan ‘mens – hogere aap’ opent wellicht mogelijkheden tot een andere dialoog.