.
Bij de regelmatig terugkerende berichten dat het met het Nederlandse onderwijs niet goed gaat, was er een tijdje geleden één, speciaal over het slechte leesniveau.
Ook al betrof het hier een onderzoek onder 15-16jarigen, wat er van het bericht bleef hangen, was toch vooral dat ook het primair onderwijs het resultaat van het onderzoek zich aanrekende.
Op 17 april 2024 verscheen in het NOS-journaal de hoofdinspectrice van het onderwijs, die – vooral ook gebaseerd op het hier genoemde en van kanttekeningen voorziene onderzoek over het ‘slechte leesresultaat’ – haar mening gaf, ook met de opmerking dat ‘het niet overal slecht gaat’ en ‘dat we van elkaar kunnen leren’.
Van elkaar leren is m.i. o.a. ook ‘luisteren naar wat anderen zeggen’ – in dit geval b.v. over ‘begrijpend lezen’.
Een artikel daarover staat op deze blog hier.
In onderstaand artikel worden allerlei suggesties gedaan om het leesonderwijs te verbeteren.
Tussen de regels door zie je veel van wat onderdeel is van de vrijeschoolpedagogie.
Trouw, o9-12-2023
.
Achterstand
.
We kunnen het leesniveau op scholen redden, denken Eva Naaijkens* en Marjolein Moorman*. Maar niet met het aanleren van nóg meer inhoudsloze basisvaardigheden.
Hoe redden we het bedroevende leesniveau van onze kinderen?
De leesvaardigheid van Nederlandse tieners is dramatisch verslechterd. Een op de drie 15-jarigen kan onvoldoende lezen en schrijven en heeft daarmee een grote kans om laaggeletterd het onderwijs te verlaten. Inmiddels scoren bijna alle EU-landen op dit vlak beter dan Nederland. En de dalende prestatie beperkt zich niet tot leesvaardigheid, ook op wiskunde en natuurwetenschappen scoort Nederland lager. Vorige week werd ook nog bekend dat onze scholieren de afgelopen zes jaar steeds slechter zijn gaan presteren op kennis van democratie en burgerschap.
Verwaarlozing
Deze resultaten staan niet op zichzelf. De oorzaak ligt in verwaarlozing van goed onderwijs als basis voor optimale ontwikkeling van ieder kind – een ontwikkeling die weer leidt tot een goed functionerende samenleving.
Vreemd genoeg kwamen tijdens de verkiezingen het enorme lerarentekort, de dalende onderwijskwaliteit en groeiende ongelijkheid nauwelijks aan bod. Vreemd, want de effecten op de samenleving zijn immens: meer onbenut talent, minder goed opgeleid personeel, meer afhankelijkheid van zorg en steun, meer ongelijkheid en polarisatie en minder democratische participatie. We moeten vol aan de bak om ons onderwijs te redden.
Het grote probleem is dat we op scholen steeds minder waarde zijn gaan hechten aan kennis van de wereld om de kinderen heen. Alle aandacht is verschoven naar basisvaardigheden, zoals technisch lezen. Die worden getoetst alsof ze op zichzelf staan. Ze worden niet gekoppeld aan de vaardigheid waar ze toe dienen: Het verwerven van kennis en inzicht. De verplichte doorstroomtoets aan het einde van acht jaar basisonderwijs is zelfs louter gericht op inhoudsloze basisvaardigheden.
We hebben daarom geen zicht op wat leerlingen die de basisschool verlaten, weten over onze geschiedenis, de natuur om ons heen of over aardrijkskundige processen. En wat in het onderwijs niet wordt getoetst, krijgt daar vaak ook minder aan dacht. Veel scholen bieden daarom kennis van de wereld maar mondjesmaat aan. Dit werkt stevig door op de leesvaardigheid, het leesplezier en het kennisniveau van met name kwetsbare leerlingen.
Amerikaans voorbeeld
In de Verenigde Staten is een beweging van scholen opgekomen waar kinderen van jongs af leren over de wereld, de natuur en de geschiedenis. Onder ouders zijn deze scholen, de zogenaamde Core Knowledge Schools, populair.
De afgelopen jaren hebben wetenschappers de scholen gevolgd en de resultaten van het onderzoek liegen er niet om. Leerlingen op deze scholen scoren significant beter op leesbegrip dan kinderen daarbuiten. De resultaten zijn zelfs zo goed dat de VS qua leesprestaties wereldwijd tot de top 5 zou behoren, als alle scholen in het land deze aanpak zouden volgen.
Bovendien: de scholen waar veel gelezen wordt over kennisrijke thema’s, compenseren voor de sociaaleconomische achtergrond. Leerlingen uit armere milieus behalen dan net zulke goede resultaten als leerlingen uit rijkere milieus. Kansengelijkheid, laat dit onderzoek zien, zit in het aanbod dat scholen verzorgen. Met een op kennis gebaseerd curriculum, waarbinnen veel gelezen, gesproken en geschreven wordt, krijgen leerlingen de kans om zich goed te ontwikkelen, ongeacht de plek waar hun wieg heeft gestaan.
Wie zich verdiept in recente rapporten over leesonderwijs, ziet dus een rode draad, een richting die aangeeft hoe we de leesvaardigheid kunnen verbeteren. Willen we van onze leerlingen betere en gemotiveerdere lezers maken en écht werk maken van kansengelijkheid, dan moet taal en lezen centraal komen te staan binnen vakken die de wereld naar binnen halen. Laat onze jeugd opgroeien in een wereld vol verhalen, breng ze in aanraking met verschillende soorten teksten, jeugdliteratuur, poëzie en artikelen uit verschillende nieuwsbronnen. Help leerlingen zichzelf voor, tijdens en na het lezen vragen te stellen, zodat ze kritisch leren nadenken. Daag hen uit zich te verplaatsen in de belevingswereld en emoties van anderen. Laat hen naast veel lezen ook veel praten en schrijven over wat er is gelezen.
We kunnen kinderen veel meer ondersteunen met het opbouwen van een sterke gemeenschappelijke kennisbasis, waardoor ze dezelfde taal leren spreken. Het helpt hen met elkaar samen te werken, met en van elkaar te kunnen leren en kritisch te leren nadenken en reflecteren. Alleen zo maken we onze samenleving, economie en democratie weerbaar voor de toekomst.
*Eva Naaijkens, schoolleider van de Alan Turing- school en auteur van boeken over onderwijs
Marjolein Moorman is wethouder onderwijs in Amsterdam
.
Schrijven en lezen: alle artikelen
Algemene menskunde: alle artikelen
Vrijeschool in beeld: alle beelden
.
3086
VRIJESCHOOL 