.
In de vertaalde uitgaven van Steiners werk komen we voor het Duitse ‘Ätherleib’ vrijwel altijd ‘etherlichaam’ tegen.
Dat heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat ons woord ‘lijf’ niet meer zo gangbaar klinkt.
Toch is het m.i. in de geest van Steiners opvattingen een betere vertaling dan ‘lichaam’.
Voor dit laatste gebruikt Steiner vaak het woord ‘Körper’ waarmee hij in de meeste gevallen het puur fysieke lichaam bedoelt.
‘Körper’ – lichaam – verwijst meer naar de stoffelijke kant, ‘Leib’ meer naar ‘het leven’.
Hoewel Steiner in zijn geesteswetenschap net zo exact wil formuleren zoals dat in de natuurwetenschap gebeurt, wil hij zijn definities niet zo star geven dat deze niet ‘beweeglijk’ zouden mogen zijn.
We kunnen daarbij denken aan wat hij bijv. zegt over de idee driehoek: dat zijn alle driehoeken van gestrekte hoek over stompe, rechthoekige, scherpe, naar gestrekte:
Ich muß also, wenn ich den Menschen erfassen will, ihn in seiner Lebendigkeit erfassen. Und diese Lebendigkeit, die finde ich heute nur, wenn ich die ganze Welt verstehe und den Menschen aus der Welt heraus.
Das steht vor uns: es muß alles in bewegliches Erkennen übergehen. Vor allen Dingen müssen wir eigentlich schon in der Schule anfangen mit der Beweglichkeit. Es ist etwas Fürchterliches, wenn wir die Kinder im Unbeweglichen halten in der Schule. Es ist zum Beispiel mir immer schon etwas Schweres, daß die Kinder, sagen wir, irgendein fertiges Dreieck haben, mit dem sie alle möglichen Sachen machen. Dieses Stillstehende ist eigentlich nichts. Man müßte im Grunde genommen so etwas haben, wo das Dreieck verschiebbar ist. Darauf kommt es an, daß das Kind richtig die Vorstellung bekommt, daß das alles nur in Bewegung erfaßt werden soll (siehe Zeichnung).
Ik moet dus, wanneer ik de mens wil begrijpen, hem in zijn levenskracht begrijpen en die vind ik alleen, wanneer ik de hele wereld begrijp en de mens vanuit de wereld. Hier hebben we mee te maken: alles moet overgaan in een beweeglijk denken. Eigenlijk zouden we vooral op school al moeten beginnen met beweeglijkheid. Het is heel verfoeilijk als we de kinderen op school star laten. Ik vind het altijd heel moeilijk te verdragen dat de kinderen een of andere driehoek hebben en daarmee van alles doen. Wat zo vast staat, is eigenlijk niets. Je zou in principe zoiets moeten hebben waarbij de driehoek kan verschuiven. Het komt erop aan dat het kind er op een goede manier een voorstelling van krijgt, dat je alles in beweging moet leren begrijpen.
GA 218/103
Niet vertaald
Die beweeglijke begrippen ontwikkelt Steiner o.a. door te karakteriseren. Hij belicht zijn onderwerpen van verschillende kanten.
Hij houdt zijn toehoorders dat ook voor:
Was nach der einen Seite hoch ist, ist nach der anderen Seite niedrig, was nach der einen Seite niedrig ist, ist nach der anderen Seite hoch. Immer hat ein jegliches Ding im wirklichen Leben-in der Lebenswirklichkeit-seine andere Seite. Immer bedingt das eine das andere.
Wat naar de ene kant hoog is, is naar de andere kant laag en omgekeerd. Steeds heeft een ding in de werkelijkheid van het leven twee kanten. Steeds bepaalt het ene het andere.
GA 193/37
Niet vertaald
Man muß immer die Sache von allen möglichen Seiten kennenlernen wollen und niemals einverstanden damit sein, daß man sie nur von einer Seite kennengelernt hat.
Je moet altijd een zaak van alle mogelijke kanten willen leren kennen en het er nooit mee eens zijn dat je die maar van één kant hebt leren kennen.
GA 306/164
Op deze blog vertaald/164
Als je je dat voor ogen houdt, kun je makkelijker met de begrippen omgaan:
Der physische Körper’ – het fysieke lichaam – in de context van de materie.
Der physische Leib – ook vertaald met fysiek lichaam – meer in de context van het lichaam doortrokken van leven.
Ätherleib – etherlijf-: alles wat met het leven te maken heeft.
Wanneer Steiner over ‘de geboorten’ spreekt die met het begin van het leven, rond het 7e, 14e en 21e jaar plaatsvinden, heeft hij het over “Hüllen’ – omhulsels – wij hebben in het Nederlands in het woord ‘lichaam’, dit ‘hulsel’ ook nog in ‘ham’ – ‘lic-ham’ – het ‘dode hulsel’.
Zo kun je ook het etherlijf als omhulling zien: dan spreekt hij vaak over Ätherkörper’, ‘Astralkörper’. (zie bijv. GA 93A, al is het verschil niet bijzonder duidelijk). In GA 52 komt het woord ‘Ätherdoppelkörper’ voor; in de toelichting daar staat dan weer dat Steiner later het woord ‘etherlijf’ of ‘vormkrachtenlijf’ gebruikte.
In GA 53:
Der Mensch hat seine drei Hüllen, seine drei Körper: den
physischen Körper, den ätherischen Körper und den astralischen Körper.
De mens heeft zijn drie omhulsels, zijn drie lichamen: het fysieke lichaam, het etherlichaam en het astraallichaam.
Je zou er nog bij kunnen denken: die doortrokken zijn van ‘krachtencomplexen’ van (vormkrachten)leven, van zielenleven – Leib.
Dus, lees je vertalingen, kijk dan naar de context of ‘lichaam’ meer ‘lichamelijk’ bedoeld wordt, of juist meer naar het leven: Leib – lijf verwijst.
Bij het karakteriseren hoort ook dat er andere namen komen voor in principe hetzelfde.
Zo wordt ‘etherlijf’ ‘vormkrachtenlijf’ – al vind je in de vertalingen weer ‘lichaam’.
Het ‘leven’ kunnen we niet zo waarnemen als een levenloos voorwerp. We kunnen het niet, zoals het fysieke lichaam, met de handen beetpakken.
Steiner zegt van zichzelf dat hij het leven als bovenzintuiglijke realiteit wél kon waarnemen.
Hij deed daar mededelingen over.
Voor wie die helderziendheid niet heeft, blijft over wat hij vaak aanroert: de goede wil en het gezonde verstand om zich in te leven in deze niet direct waarneembare werkelijkheid.
In deze reeks artikelen (nog niet oproepbaar) zal ik de uitspraken van Steiner over het etherlijf weergeven.
.
Algemene menskunde: voordracht 1 – over het etherlijf
Antroposofie: een inspiratie: over het etherlijf [1] [2]
Algemene menskunde: voordracht 1 – alle artikelen
Algemene menskunde: alle artikelen
Rudolf Steiner: alle artikelen op deze blog
Menskunde en pedagogie: alle artikelen
.
2816
..
VRIJESCHOOL 