.
ALGEMENE MENSKUNDE ALS BASIS VOOR DE PEDAGOGIE
.
Een taak, niet van het intellect en het gemoed, maar moreel en geestelijk
Wat dat kan betekenen, wordt hier uiteengezet.
In het leven ‘zien’ we er voorbeelden van. Waarom déze voorbeelden, wordt alleen duidelijk door het artikel te lezen waarnaar de link hierboven gaat.
Amnesty International
Amnesty beschrijft onterechte opsluitingen en martelingen. Wanneer je de analyses, de opsomming van aantallen leest, kun je je terecht boos voelen of verontwaardigd. Het daarbij laten valt m.i. onder ‘intellect en gemoed’; actief worden, brieven schrijven, ‘het er niet bij laten zitten’ omdat het onrechtvaardig is, is de kant van het morele, roept de vraag op wat recht is, wellicht wat recht dient te zijn.
Verantwoordelijkheid en besluiten tot een daad heeft met de wil te maken, die vanuit een bepaald perspectief de tegenhanger is van het (eenzijdig) denken: het intellect.
0-0-0
Deken van plastic bij Nova Zembla
Wetenschappers hebben het in beeld gebracht; geanalyseerd. Ze weten het (intellect) en zijn terecht bezorgd (gevoel). Maar de verantwoording (moraliteit) ligt bij de politiek. Die moet iets doen! De wil hebben en kunnen opbrengen om iets te doen!
0-0-0
Joris Luyendijk:
‘Ik sprak een structurer, zo heet een bankier die financiële producten bouwde en verkocht die hij zo complex maakte dat de kopers ervan niet begrepen dat ze ze niet begrepen. Hij verdiende per jaar zo’n miljoen euro. Hij was een voor rede
vatbare en hoog intelligente man die miljonair werd door mensen te belazeren. Hij wist precies wat hij deed, en had er ook een doortimmerde rechtvaardiging voor: alles wat hij deed, viel binnen de wet. En als hij ’t niet had gedaan, had iemand anders het wel gedaan.
Ik vroeg een professioneel belegger in koffie: denk je wel eens na over de gevolgen van jouw beslissingen voor al die koffieboertjes in Azië, Afrika en Zuid-Amerika? Hij raakte ervan in de war. “Ik ben gewoon een getallenman”, zei hij. “Ik doe de analyses, in mijn kantoor, met mijn collega’s.”
Deze mensen waren absoluut niet immoreel (dat zijn de wetsovertreders wel) maar, in hun eigen woorden: ‘amoreel’. Ik noem ze koele kikkers. Geen monsters, vaak huldigen ze privé een strenge moraal en zijn ze zelfs diepgelovig. Kun je, vroeg ik dan, tegelijkertijd God en de Mammon dienen? Ja, dat kan best: een keurige burger kan, als hij als soldaat optreedt, toch ook mensen doden?
Deze amoraliteit is de sleutel voor begrip van onze tijd. Als je amoreel bent kun je makkelijk ‘neutraal’ blijven en de andere kant op kijken wanneer collega’s – binnen de wet – dingen doen waarvan ze absoluut niet zouden willen dat anderen die met hen deden. Bovendien: als zij het niet doen, doet de concurrent het en gaan we uiteindelijk failliet.
Daarom zal een moreel appel aan beursgenoteerde banken die zelf een amorele grondslag hebben, niets uitrichten of opleveren. Behalve veel vrome woorden, pr en een bankierseed.
“Iedereen is hebzuchtig. Als jij een T-shirt koopt voor drie pond, denk je dan aan de stakker in Bangladesh die twaalf uur per dag werkt voor een shitsalaris?”
In de eerste wereld leven we met z’n allen ten koste van de andere vijf miljard, wilde hij maar zeggen.
Hoe kun je mensen nu aanspreken op de immorele uitkomsten van hun wettelijk geoorloofde, amorele gedrag?’
Een paar opmerkingen uit de ‘Bergredelezing’ die Joris Luyendijk dinsdag 2/2/16 hield in de Amersfoortse Bergkerk.
0-0-0
Rudolf Steiner:
Es muß für die Erdenentwicklung eine Zeit kommen zur Vorbereitung von zukünftigen planetarischen Zuständen der Erde, in der es unmöglich ist, daß der einzelne irgend etwas auf der Erde genießt auf Kosten des anderen. Geradeso wie sich das einzelne Blatt oder das einzelne Blütenblatt der Pflanze als ein Glied der ganzen Pflanze fühlt und Leid und Freude der ganzen Pflanze miterlebt – bildlich gesprochen -, so muß eine Zukunft über die Erde kommen, in der der einzelne kein Glück haben will auf Kosten des Ganzen, in der er sich als ein Glied der ganzen Menschheit fühlt.
Er moet voor de aarde-ontwikkeling een tijd komen als voorbereiding op toekomstige planetaire toestanden van de aarde, waarin het onmogelijk is dat de enkeling op aarde van iets geniet op kosten van de ander. Net zoals een enkel blad of een enkele bloem zich een deel voelt van de hele plant en vreugde en verdriet van de hele plant meebeleeft – figuurlijk gesproken – zo moet er op aarde een toestand gaan heersen waarin de enkeling niet gelukkig wil zijn op kosten van het geheel, waarin hij zich als deel van de hele mensheid beleeft.
GA 218/177
Niet vertaald
0-0-0
Variabele beloningen
Sluw bonusplan voor topman Renault-Nissan.
Hoge bonussen voor topmanagers die worden overgemaakt naar een bv in Nederland. Een bv die speciaal is opgericht voor bonussen en om belastingtechnische redenen is gevestigd in Nederland. Zie daar het plannetje dat de Britse investeringsbank Ardea Partners bedacht voor een klant. Die klant is Carlos Ghosn, al jaren topman van Renault-Nissan.
Of het plannetje ooit werkelijkheid wordt is twijfelachtig, want persbureau Reuters legde er beslag op en besteedde er uitgebreid aandacht aan. Dat zal de aandeelhouders van Renault niet zijn ontgaan. Bij de grootste aandeelhouder, de Franse staat, is al langer irritatie over de bezoldiging van Ghosn, die 15,6 miljoen euro opstreek over het jaar 2015. Na commentaar van de Franse staat verlaagde Renault de variabele beloning van Ghosn met 20 procent.
Renault is al jaren grootaandeelhouder van Nissan en werkt ook samen met een andere Japanse autobouwer: Mitsubishi. Ardea geeft Ghosn adviezen over de nadere uitwerking van die samenwerking. In het plannetje van Ardea zouden topmanagers flinke bonussen krijgen als die nauwere samenwerking tot forse kostenbesparingen zou leiden. Een derde deel van die bonussen zouden de bestuursvoorzitters en president-commissarissen van Renault, Nissan en Mitsubishi opstrijken. In de praktijk zou dat vooral Ghosn zijn, topman van Renault en president-commissaris bij Renault, Nissan en Mitsubishi.
Trouw 14-06-2017
0-0-0
Nasleep affaires kost betrapte banken 290 miljard euro
Een Brits bureau berekende hoeveel schadevergoedingen en boetes banken betaalden na hun manipulaties.
De twintig grootste westerse banken waren in 2012 tot en met 2016 samen 264 miljard pond (grofweg: 290 miljard euro) kwijt aan kosten die het gevolg waren van illegale of twijfelachtige activiteiten. Amerikaanse banken, Bank of America voorop, waren het meeste geld kwijt, gevolgd door Britse banken. Onder de twintig banken is één Nederlandse: ING. Die raakte 910 miljoen pond kwijt door diverse affaires.
Dit blijkt uit een studie van de CCP Research Foundation, een Britse instelling die al een paar jaar onderzoek doet naar de bedragen die banken kwijt zijn als ze worden betrapt op twijfelachtige of illegale praktijken. CCP Research turft niet alleen de boetes die banken daarvoor hebben gekregen (van overheden of andere toezichthouders), maar rekent ook de bedragen mee die banken moeten betalen om gedupeerde klanten schadeloos te stellen. Andere uitgaven, zoals rekeningen voor juristen en advocaten en kosten voor de uitvoering van schadeloosstellingen, rekent CCP Research eveneens mee.
In het bedrag van 264 miljard pond zitten niet alleen de bedragen die de banken in die periode daadwerkelijk hebben moeten betalen, maar ook de sommen die ze vast apart hebben gezet om toekomstige uitgaven te dekken. Een exact bedrag in euro’s is moeilijk te geven omdat een deel van die uitgaven een paar jaar geleden is gedaan en het Britse pond toen veel meer waard was dan nu. Momenteel is een pond bijna 1,10 euro waard.
De hoogste rekeningen waren in de periode 2012-2016 voor Bank of America: 45,59 miljard pond. Daarna volgen JP Morgan (33,64) en Morgan Stanley (24,36).
Verrassend is die uitkomst niet. Die banken bundelden jaren geleden hypotheken, verkochten ze en prezen ze ter verkoop aan, terwijl ze wisten dat het ging om hypotheken die vaak waren afgesloten door arme huiseigenaren die rente en aflossing mogelijk niet konden betalen. Ook andere banken maakten zich voor en rond 2008 schuldig aan de verkoop van zulke hypotheekpakketten – En zijn daarvoor beboet. De ‘slechte-hypotheekaffaire’ mondde uit in de grote financiële crisis van 2008. Voor de betrokken grote banken leidde de afhandeling van deze affaire tussen 2012 en 2016 tot 66 miljard pond aan kosten.
Naast vijf Amerikaanse staan er vier Britse banken in de top tien van CCP Research. Het gaat om Royal Bank of Scotland (21,51 miljard), LLoyds (20,47), Barclays (17,05) en HSBC (11,39). Britse banken, Lloyds voorop, kregen tussen 2012 en 2016 een hoge rekening gepresenteerd voor verzekeringen die klanten afsloten (of moesten afsluiten) als ze een krediet bij de bank wilden krijgen. Die verzekeringen gaven weinig dekking.
Bovendien schoten de banken tekort bij de afhandeling van klachten.
Andere affaires waarvoor banken uiteindelijk moesten bloeden waren het gemanipuleer met het toonaangevende Europese rentetarief (Libor), gerommel met valuta en het ontduiken van het (Amerikaanse) verbod om zaken te doen met landen als Iran, Soedan en Cuba. Voor dat laatste kreeg ING in 2012 een forse boete voor zaken die voor 2007 werden gedaan. Volgens CCP Research was ING in de periode 2012-2106 910 miljoen pond kwijt aan de afhandeling van affaires. Daarmee belandde ING in de lijst van twintig banken op de gedeelde negentiende plaats. Rabobank was betrokken bij de Libor-zaak, maar komt in de lijst van twintig niet voor.
Trouw, 16-08-2017
0-0-0
In 2011 veroorzaakte ING maatschappelijke onrust doordat de raad van commissarissen – o.l.v. Jeroen van der Veer – voorstelde de toenmalige topman Hommen een bonus te geven van 1,25 miljoen euro.
Anno 2018 gebeurt weer iets dergelijks – opnieuw onder van der Veer: topman Hamers wordt een loonsverhoging in het vooruitzicht gesteld van ruim 50%. Door de publieke verontwaardiging wordt het voorstel ingetrokken. ‘Dat’, zegt hoogleraar bedrijfsethiek Wim Dubbink, ‘is geen overwinning van de moraliteit. Bij de bank, in de hele sector, is moraliteit ver te zoeken.’
Er is de politieke neiging om de bankensector en de beloning van topmensen met steeds meer regels te omgeven. Die wens om meer regels klonk de afgelopen dagen in Den Haag ook weer.
“Regels maken geen moraliteit. In Nederland wordt heel veel gediscussieerd over integriteit, en heel vaak eindigt dat in het opstellen van nieuwe regelgeving. Politiek Den Haag zou eigenlijk maar één regel moeten stellen waarin geëist wordt dat er in organisaties over moraliteit gesproken wordt. De banken kunnen wat dat betreft een voorbeeld nemen aan de gezondheidszorg: daar zijn allerlei manieren bedacht om openingen te vinden naar het gesprek over moraliteit. Van het voeren van moreel beraad tot het werken met technieken die mensen confronteren met de morele connotaties van hun werk. Die helpen je om de argumenten die je aanvoert voor je handelen te toetsen op hun moraliteit. Moraliteit kan niet zonder zelfreflectie, zonder gesprek. Die zelfreflectie heeft Dubbink bij ING niet gezien. De raad van commissarissen kijkt op een legalistische manier naar integriteit: blijven we binnen de regels? Dat is het effect van een politiek die alles telkens maar weer vanuit regels benadert. De politiek weet geen weg naar moraliteit te vinden buiten het stellen van regels om. Het paradoxale gevolg daarvan is dat de moraliteit steeds verder naar de rand wordt geduwd.”
Trouw, 14-03-2018
0-0-0
2017:
De rijkste 1 procent van de wereld bezit 22 procent van het mondiale inkomen.
2019:
[62] In 1905 formuleerde Rudolf Steiner zijn ‘sociale hoofdwet’
In 2019 bezitten op een wereldbevolking van 7.670.000.000 26 mensen evenveel als 3.800.000.000 mensen die tot de armsten behoren.
0-0-0
De tien rijkste mensen bezitten samen zes keer meer vermogen dan de armste 3,1 miljard mensen.
Michiel Servaes, directeur Oxfam Novib
De tien rijkste mannen werden in de pandemie dubbel zo rijk.
Ongelijkheid
Elke 26 uur kwam er tijdens de pandemie gemiddeld één miljardair bij, zegt Oxfam. Een fikse pandemiebelasting voor de allerrijksten kan helpen om de ongelijkheid terug te dringen.
Het vermogen van de tien rijkste mannen ter wereld is verdubbeld in de eerste twee jaren van de pandemie, van ongeveer 700 miljard tot 1500 miljard dollar. Tegelijkertijd zijn meer dan 160 miljoen mensen extra in de armoede terecht gekomen, wat een trendbreuk is met voorgaande jaren.
“Het feit dat de tien rijkste mensen nu samen zes keer meer vermogen bezitten dan de armste 3,1 miljard mensen legt de extreme ongelijkheid in de wereld bloot”, zegt Michiel Servaes, algemeen directeur van ontwikkelingsorganisatie Oxfam Novib. De cijfers komen uit het rapport Inequality Kills van Oxfam dat vandaag* verschijnt.
Die tien rijkste mannen zijn Elon Musk (Tesla), Jeff Bezos (Amazon), Bernard Arnault (Franse zakenman), Bill Gates (mede-oprichter Microsoft), Larry Ellison (techbedrijf Oracle), Larry Page en Sergej Brin (oprichters Google), Mark Zuckerberg (Facebook), Steve Ballmer (voormalig topman Microsoft) en Warren Buffett (belegger).
Economisch geweld
Dat vooral arme landen geen toegang hebben tot vaccins, draagt ondertussen bij aan de extreme ongelijkheid in de wereld. Vrouwen en andere achtergestelde groepen zijn tijdens de crisis extra hard geraakt. Oxfam spreekt hierbij van ‘economisch geweld’, waarbij de rijkste en machtigste mensen worden bevoordeeld ten koste van de meerderheid van de bevolking.
Er zijn ook positieve ontwikkelingen. Zo heeft de Chinese overheid meer oog gekregen voor de ongelijkheid in het land en spreekt president Xi Jingping inmiddels over het belang van ‘gedeelde welvaart’.
Trouw 17-01-2022
0-0-0
Ook de hebzucht heeft een geschiedenis: ‘Hebzucht, een filosofische geschiedenis van de inhaligheid’, Jeroen Linssen. (Meer)
0-0-0
ERGERNIS OVER ‘GRAAIZUCHT’ EN EXCESSIEF HOGE BELONINGEN IN HET BEDRIJFSLEVEN
“De graaizucht bij bedrijven is nog nooit zo groot geweest als nu.” Een prikkelende tekst en helemaal als die uit de mond komt van een kopstuk in de financiële wereld. En een kopstuk is Nicolai Tangen. Hij is de baas van Norges Bank Investment Management, ’s werelds grootste staatsinvesteringsfonds, dat in 9338 bedrijven belangen heeft en ook belegt in (staats)leningen. Eind maart hadden al zijn bezittingen een waarde van 1128 miljard euro. Het fonds wordt gevuld met de opbrengsten uit de Noorse olie- en gasindustrie, de beleggingsopbrengsten komen ten goede aan de Noorse bevolking.
Zo begint een artikel in Trouw van 20-05-2022
Tangen beweert dat vooral in de Verenigde Staten de graaizucht bij bestuurders van beursgenoteerde bedrijven grote vormen heeft aangenomen. Hij vindt ook dat bestuurders en commissarissen in eerste instantie verantwoordelijk zijn voor de enorm hoge beloningen, maar ook de aandeelhouders van die bedrijven. zouden zich vaker tegen excessieve beloningen moeten keren.
De laatste maanden deed het Noorse staatsfonds het: protesteren tegen het beloningspakket van Patrick Gelsinger, topman van chipfabrikant Intel: in totaal 178 miljoen dollar. Het sprak zich uit tegen de 99 miljoen dollar die Apple-voorman Tim Cook in zijn tiende jaar als bestuursvoorzitter mocht opstrijken.
Er komt wel meer verzet van aandeelhouders, zo lezen we: bij Coca-Cola en Accenture (consultancy) vonden bijna de helft van de stemmende aandeelhouders de beloning van respectievelijk James Quincey (25 miljoen) en Julie Sweet (23,1 miljoen) te gortig. Ongebruikelijk veel.
En in Nederland? Aandeelhouders nemen hier al vaker stelling tegen beloningsvoorstellen of tegen de manier waarop die voorstellen worden uitgevoerd. De aandeelhouders van Philips keerden zich vorige week en masse tegen de bonus van 1,8 miljoen euro voor topman Frans van Houten. Maar de commissarissen van Philips legden dat naast zich neer. Van Houten krijgt zijn bonus toch.
De stemming over de meest bizarre beloning was overigens vorige week, bij de aandeelhoudersvergadering van het Amerikaanse concern Universal Music Group (UMG), dat een beursnotering heeft in Amsterdam. Topman Lucian Grainge kreeg niet alleen 270 miljoen bijgeschreven, hij ontving twee bonussen om wel heel bijzondere redenen. Hij kreeg 195 miljoen dollar omdat hij UMG naar de beurs had gebracht en nog eens zo’n 40 miljoen dollar omdat een Chinese aandeelhouder zijn belang in UMG had vergroot en een Amerikaanse belegger toetrad tot het rijtje grootaandeelhouders. Diezelfde aandeelhouders bepaalden deels ook de uitslag van de stemming over Grainge’s beloning: goedgekeurd.
Trouw, 20-05-2022
0-0-0
HERVERDELING
De rijkste mensen dragen niet de zwaarste lasten
In Nederland is minder herverdeling van hoge naar lage inkomens dan tot nu toe gedacht werd, schrijft het Centraal Planbureau.
e sterkste schouders dragen in Nederland niet de zwaarste lasten. Die opvallende conclusie trekt het Centraal Planbureau (CPB) deze vrijdag in een gedetailleerde studie naar alle Nederlandse huishoudens.
Middeninkomens en hoge inkomens betalen relatief ongeveer evenveel belasting: rond de 40 procent van hun inkomen. Nog opvallender zijn de uitersten. Voor de 0,01 procent hoogste inkomens is de belastingdruk ongeveer twee keer zo laag: 21 procent. De laagste inkomens betalen juist relatief méér belasting.
„Dat topinkomens een stuk minder belasting betalen, is een nieuwe uitkomst. Het heersende beeld – dat hoge inkomens meer belasting betalen -blijkt niet uit deze studie.”
Minder premies
Een belangrijke verklaring is dat het planbureau nu alle belastingen meerekent. De inkomstenbelasting is hoger voor wie meer geld verdient. Maar voor andere belastingen geldt een omgekeerd effect.
Zo kennen de sociale premies (voor onder meer werkloosheids- en arbeidsongeschiktheidsregelingen) een bovengrens. Wie een hoger salaris heeft, hoeft over dat deel van het loon geen premie te betalen. Dus hoe hoger je loon boven die grens uitkomt, hoe lager je relatieve premielast.
Ook de belasting op consumptie (btw en accijnzen) raakt lage inkomens harder. Zij geven een groter deel van hun inkomen uit, hoge inkomens houden meer over om te sparen.
Het CPB baseert zich op 2016: een van de laatste jaren waarvoor volledige en gedetailleerde data beschikbaar waren.
Bijstand en toeslagen
Per saldo ziet het CPB alsnog een herverdeling van rijk naar arm, al is die kleiner dan uit eerdere studies naar voren is gekomen.
Deze herverdeling loopt niet via de belasting, maar via de uitgaven van de overheid. Allereerst profiteren de laagste inkomens sterk van allerlei vormen van inkomensondersteuning: van bijstandsuitkeringen tot toeslagen.
Maar het planbureau heeft breder gekeken, ook naar publieke uitgaven die ‘in natura’ bij huishoudens terechtkomen, zoals onderwijs en zorg.
Veel van dit soort uitgaven komen ongeveer gelijkmatig terecht bij hoge en lage inkomens. Zo vloeit er ongeveer evenveel onderwijsbudget naar hoge als naar lage inkomens. Relatief gezien profiteren de lage inkomens hier het meest van: als percentage van hun inkomen gaat het om grote bedragen.
Een kleiner aantal uitgaven, zoals de jeugdzorg en langdurige zorg, komt ook in absolute zin vooral bij lage inkomensgroepen terecht.
Zónder herverdeling via de overheid zou de helft laagste inkomens ongeveer 19 procent van het nationale inkomen ontvangen, becijfert het CPB. De overheid krikt dat op naar 29 procent.
De 10 procent hoogste inkomens ontvangt door overheidsingrijpen een kwart van het nationale inkomen in plaats van een derde.
NRC 25-03-2022
0-0-0
In zijn boek ‘Solidarität’ heeft de schrijver Heinz Bude het over ‘ontspoorde ongelijkheid’.
Hij zegt[1]
Terug naar wat u eerder zei: u ziet het rechts-populisme als een teken dat mensen niet meer geloven in het idee van het sterke individu. Waarom ervaren ze dat als een leugen?
Er is een nieuwe vorm van weerzinwekkende rijkdom, overal ter wereld, met ongelijkheid niet alleen tussen de boven- en de onderkant van de samenleving, maar veel directer, naast je, op je eigen gang. Er zijn huishoudens waarin beide partners precies even hoogopgeleid zijn, maar de een verdient vier- en de ander tienduizend euro. Ben je een beetje slim en weet je de weg in de digitale wereld, dan kun je tweeduizend per dag verdienen. Wanneer je jammer genoeg leraar bent met een vast contract, zul je nooit meer dan vierduizend bruto verdienen. Per maand.
“Zulke ongelijkheid was er vroeger niet, of veel minder. Ze is ontspoord. De belofte was: we leven in een prestatiemaatschappij, maar in werkelijkheid rijmen prestatie en beloning niet. Minimale verschillen in prestatie hebben grote gevolgen voor het inkomen. Wat we hebben, zijn steeds meer winner takes all-markten. Dat is het resultaat van de laatste veertig jaar. De top krijgt zeer veel en steeds meer. En de rest zoekt het maar uit. Dat maakt de mensen woest. Ik kan dat begrijpen. Daar móéten we iets tegenover zetten.”
Wat dan?
“Een begrip van solidariteit voor nu, voor het tijdperk na het neoliberalisme. Anders ingevuld dan vroeger, existentieel en urgent. De politiek kan niet meer uitgaan van een ervaren collectief, zoals klasse. Klassiek links dacht aan een ‘wij’ van onderdrukten en uitgebuiten. Dat bestaat niet meer. Er zijn te veel winnaars en verliezers die zich niet meer laten verenigen.” »
“Solidariteit”, schrijft Bude, “gaat om mijn bereidheid me te openen voor de noden en het lijden van mijn medemensen, en mijn gevoel van verantwoordelijkheid en bekommernis om het geheel”.
De vraag van rechtvaardigheid is: Wat komt je toe? Solidariteit vraagt: Wat heb je nodig? Die laatste vraag hebben onze verzorgingsstaten veel te weinig gesteld.”
Alleen op het ‘ik’ kun je in de huidige tijd nog een urgent idee van een ‘wij’ funderen. Niet vanuit klasse of voorgegeven groep.”
“We leven momenteel in een tijd – en daarom is het echt het ogenblik van de solidariteit – waarin de erkenning van onze kwetsbaarheid zich kan verbinden met de erkenning dat de hele planeet kwetsbaar is. Dat de aarde op ons is aangewezen. Anders gaan we samen ten onder.” «
[1] In interview in Trouw Letter&Geest
19-10-2019
.
Algemene menskunde: over egoïsme
Algemene menskunde: voordracht 1 – alle artikelen
Algemene menskunde: alle artikelen
Rudolf Steiner: alle artikelen op deze blog
Menskunde en pedagogie: alle artikelen
.
1218
.
VRIJESCHOOL 