VRIJESCHOOL – Menskunde en pedagogie – Sigaud (6-3)

.

Op een weblog van een maniakale criticaster is, zonder toestemming – de integrale tekst vanaf ‘Hoofdstuk 3’ van dit artikel overgenomen onder ‘Vrije School, pedagogisch-didactische achtergronden ’. De links in dit artikel werden door hem verwijderd.
Ik heb dus niets met die blog van doen en ook niet met de eventueel gemanipuleerde tekst.
Aangezien de copyrighthouder toestemming verleende aan vrijeschoolpedagogie.com voor publicatie, overtreedt de criticaster de auteurswet.

.

Inleiding

Hoofdstuk 1 
— Kennismaking met het drieledigheids­denkbeeld van Rudolf Steiner 

Hoofdstuk 2
— Indeling en uitgangspunten bij de heilpedagogie

Hoofdstuk 3
— Algemene oriëntering omtrent typologieën

Hoofdstuk 4
— Speciale begrippen in de typologie van Sigaud en Corman

Hoofdstuk 5
— De vier hoofdtypen beschreven door Sigaud

Hoofdstuk 6
— Uitwerking van de vier hoofdtypen tegen de achtergrond van retardatie en
propulsie

Hoofdstuk 7
— Twee vormen van neurotische levenshouding

Hoofdstuk 8
— Encephalopathie en het gedrag dat daarbij voorkomt; psychopatische
karakterveranderingen

HOOFDSTUK 3.

Algemene oriëntering omtrent typologieën.

Bekijken we een klas normale Nederlandse kinderen, dan valt op dat deze in een bepaalde streek een grondtype vertoont, dat het grootste deel van de klas omvat. Een kleine groep is duidelijk af­wijkend in gestalte en meest ook in gedrag. Onder deze laatste groep zitten een aantal moeilijke kinderen, die zonder abnormaal te zijn, door hun anders reageren een probleem vormen voor de leerkracht en voor de groep waarin zij leven. Ware het mogelijk deze uitgesproken typen te groeperen naar gestalte, temperament en reactiewijze, dan had de leerkracht een middel aan de hand ge­kregen, althans een deel van zijn probleemkinderen te kennen en op de juiste wijze te kunnen behandelen. Welnu, reeds in de oud­heid heeft men geprobeerd bepaalde constitutietypen te onder­scheiden. Hippocrates sprak over phtisdsche en apoplectische habi­tus en bedoelde daarmee kort gezegd, het lange, magere type dat tot longziekten neigde en de korte brede gestalte, die van een goed leven hield en neigde tot reuma en beroerte. Ook bracht hij de leer van de vier temperamenten; het cholerische, opvliegende, met ge­drongen bouw; het flegmatische rustige, met ronde vormen, neigend tot dikheid in de romp; het sanguinische, beweeglijke, met harmo­nische vormen en liet melancholische, lange type, neigend tot
den­kend leven en depressieve aard.
De oude Grieken zagen de verschillen in constitutie en geestelijke geaardheid in een verschillende menging der lichaamssappen: gal, lymphe en bloed. Ook de Griekse arts Empedocles hield zich veel met de temperamentenleer bezig en bracht deze in samenhang met de vier elementen: aarde, water, lucht en vuur. De grote geleerde Aristoteles gaf in zijn natuurwetenschappelijke werken ook een constitutieleer, voornamelijk gericht op de lichaams­oefeningen, die bij de Grieken in zo hoog aanzien stonden. Phylostratis, de Sophist, die leefde in de 3e eeuw na Chr. gaf een uitvoerige verhandeling over gymnastiek, waarbij hij een uitgewerkte constitutieleer beschreef, in verband met de verschillende sporten.
De temperamentenleer der oudheid heeft gedurende de hele Middel­eeuwen in het medische denken een grote rol gespeeld. Ook de be­kende arts Paracelsus heeft zich veel met verschillende afwijkingen bezig gehouden, die samenhangen met constitutietypen. Het duur­de echter tot het einde van de vorige eeuw en het begin van deze eeuw, dat men opnieuw de typologie en de constitutieleer ging be­zien en nu vanuit moderne gezichtspunten trachtte op dit gebied een weg te vinden. Daarbij zocht men naar verschillende oorzaken, die de afwijkende of verschillende typen konden verklaren. Deze oor­zaken konden zijn van erfelijke aard of door ziekten of door milieu-invloeden tot stand gekomen. Er bleek een duidelijke samenhang te bestaan tussen het uiterlijke type en de karakterologische structuur van de mens. Dat betekent, dat er tussen bepaalde gestalte- en con­stitutietypen een samenhang bestond met karakteristieke, psychische reactievormen. Het is daarom van groot belang, dat wij deze ge­stalten kennen, om reactiewijzen te kunnen begrijpen. In de vorige eeuw begon het nieuwe zoeken naar een typologie met het werk van Gould in 1869, die in het Amerikaanse leger typen vaststelde bij de legerkeuringen. Sedertdien hebben vele anderen ditzelfde gebied bewerkt, meestal vanuit speciale gezichtspunten. Er heeft zich op dit gebied een Franse en een Duitse school ge­vormd. De Franse sloot aan bij het werk van de arts Sigaud. Reeds in 1906 schreef hij zijn „Les origines de la maladie”, in 1914 kwam zijn boek ,,La forme humaine” uit. Mac Auliffe („Les tempéraments” 1920) en Chaillou (,,Le morphologie médicale”, 1912) hebben het werk van Sigaud op verschillende gebieden voortgezet. In 1947 is uit deze school het prachtige werk van Corman verschenen (,,Le Diagnostic Du Temperament Par La Morphologie”). Deze Franse publicaties zijn in Nederland ten onrechte onbekend gebleven. Bekender is de Duitse school geworden, die bij Kretschmers werk „Körperbau und Charakter” aansluit. Deze typologie is vooral voor de psychiatrie van belang geworden. Kretschmers indeling heeft zijn waarde bewezen. Een bezwaar voor ons doel is echter dat:

1. de typologie van Kretschmer veel minder gedifferentieerd is dan de Franse typologie en
2. dat ze pas bruikbaar wordt na de puberteit, terwijl Sigauds typo­logie (vooral met de uitwerking van Corman) de grondslag geeft voor een bruikbare typologie vanaf de eerste kinderjaren, al hebben deze onderzoekers zich slechts zijdelings zelf met kinderen bezig gehouden.
Naast de medische typologie, uitgewerkt om bepaalde constitutio­nele reactievormen op lichamelijke en geestelijke ziekten te onder­kennen, is er vooral voor de sportbeoefening een uitgebreide litera­tuur over de samenhang van sport en constitutie. Jan Korpershoek heeft in 1940 een samenvatting gegeven van wat er op dit gebied ver­schenen is. (,,Lichamelijke en geestelijke structuur- en functietypen en de lichaamsoefeningen”, Nijgh en van Ditmar, 1940).

Sigaud heeft vier grondtypen beschreven: het cerebrale, het respira­toire en het digestieve type, waarbij respectievelijk éénzijdig de ze­nuw- en zintuigorganen op de voorgrond treden, de ademhalings­organen en de stofwisselingsorganen, en ten slotte een 4e type, het motorische, dat een harmonisch evenwicht vertoont van de drie vorige gebieden, met een accent op de ontwikkeling van de bewe­gingsorganen (ledematen).

Corman werkt nu nog een nieuw gegeven uit: dat wat hij noemt de neiging tot expansie of dilatatie en tot retractie of conservatie. In het geval van de expansie werken de opbouwende jeugdkrachten nog lang door zodat deze mensen jeugdig en open in het leven staan, in het geval van retractie werken de afbrekende, ook wel conserveren­de krachten der ouderdom te vroeg en te sterk, zodat deze mensen iets geslotens hebben, zij zien er ouder uit dan ze zijn. Beide groe­pen hebben hun eigen samengaan met lichamelijke en geestelijke ziekten en reactiewijzen.

De copyrechten berusten bij het ‘Lievegoedarchief’. Dit verleende aan vrijeschoolpedagogie.com toestemming voor plaatsing.

.