.
Pieter HA Witvliet: bewerking en eigen vertaling van ‘over de gymnastiek’ in ‘Erziehung zur Freiheit‘ Vertaald
.
BOTHMERGYMNASTIEK
.
Veel mensen leiden een zittend bestaan
Veel mensen in het arbeidsproces hebben ‘zittend’ werk en de mensen die bv. in een fabriek werkzaam zijn, kunnen veel werk al overlaten aan machines, robots, waarbij zij alleen maar – zittend – het proces via monitoren e.d. in de gaten hoeven te houden.
De compensatie is vaak een zoeken naar lichamelijk bewegen, wanneer het werk voorbij is of in het weekend. Sportscholen zitten overvol en op straat kom je voortdurend hardlopers tegen. En ook ‘op de velden’ wordt heel wat getraind.
Omdat ‘het fysiek’ in conditie en zeker ook ‘in vorm’ moet blijven, is het niet verwonderlijk dat vrijwel alle activiteiten bedoeld zijn voor het lichaam.
Expressie, zoals bv. bij de dans is vrijwel afwezig.
Op de vrijescholen neemt ‘beweging‘ een belangrijke plaats in.
Dat is vanzelfsprekend bij een pedagogie die uitgaat van het kind: wie kinderen op school observeert, ziet het kind in zijn ware wezen….in de pauze. Zitten in de klas is eigenblijk heel on-natuurlijk voor een kind.
Uiteraard hebben jongere kinderen er meer behoefte aan dan oudere, maar een school zonder bewegingsmogelijkheden is een straf voor de kinderen.
In de eerste klas kun je al bewegend leren rekenen; in de 6e klas kun je hexameters lopen – beweging die niet alleen uit is om het fysieke te onderhouden, maar ook het ritmische leven en het kunstzinnige aspect.
Naast een ‘lichamelijke’ gymnastiek introduceerde Rudolf Steiner ook een ‘zielengymnastiek door het vak euritmie.
Ook voor de lichamelijke gymnastiek wilde hij nog een ander aspect aan bod laten komen dan alleen de lichamelijke oefening.
De gymnastiekleraar aan de 1e vrijeschool in Stuttgart was Fritz Graf von Bothmer die op vraag van Rudolf Steiner een gymnastiekmethode ontwierp met allerlei oefeningen die het beleven van de ruimte zouden kunnen versterken en tevens de wilskrachten zouden kunnen cultiveren.
Een paar karakteristieken
Wie kinderen waarneemt vóór hun 9e jaar, ziet dat ze nog veel meer opgaan in hun wereld, dan de kinderen die hun 9e, 10e jaar bereiken.
Voor Rudolf Steiner was dat o.a. aanleiding om bv. in de heemkundelessen anders met de lesstof om te gaan, dan bv. in de dierkundelessen in klas 4.
Zo vond hij het beter dat vóór het 9e jaar de kinderen voor het gerichtere bewegen, helemaal op zouden kunnen gaan in de ritmische kinderspelletjes en de kringspelen e.d.
Pas in klas 3 – de kinderen zijn of worden 9 jr .- komt er vanuit het kind een grotere afstand tot de wereld, dus ook tot het eigen lichaam.
Maar als dan in de 3 klas de ‘gymles’ begint, ook dan moet in die eerste drie volgende jaren er veel plezier kunnen zijn bij de oefeningen, ook die aan de toestellen. Belangrijk daarbij zijn belevings- en fantasieoefeningen waarbij het niet alleen maar gaat om pure lichamelijkheid, prestaties en ‘wie is de beste’.
Wat er gebeur(t)(de) bij het lichamelijke handwerk of bij de bewegingen van de dieren kan een mogelijkheid zijn: hindernissen nemen in de toestellen: erop klimmen, eroverheen springen, bv. staand in een gefantaseerd landschap waarin avonturen worden beleefd. Je moet elkaar bijstaan. Dat moet bloed- en spierkracht doen tintelen.
Vanaf klas 6 wordt de uiteenzetting met de zwaartekracht steeds belangrijker. Botten en pezen komen in een nieuwe ontwikkeling (worden langer) en vragen eigenlijk aangesproken te worden, maar daarbij ook de beheersing. Dan gaat het ook om kracht en vastbeslotenheid, om concentratie. je moet iets durven, zelfs als je dat beleeft als iets ondergaan. De wil is sterk aanwezig bij springen en zwaaien om dynamisch het ruimtegevoel bij het balanceren met de zwaartekracht te gaan beheersen.
Licht atletische oefeningen, balspelen, lopen, oefenen met de gangbare gymnastiektoestellen: in de bovenbouw moet er een bewust evenwicht gevonden worden tussen licht en zwaarte, tussen zelf gestelde doelen en de eisen van het gemeenschappelijk oefenen.
Meisjes en jongens oefenen samen, maar bij het ouder worden vraagt dit wel om individualisering en dus differentiatie. En tegelijkertijd gaat het ook om respect voor het anders-zijn, het zwakker zijn, maar hulp nodig hebbend: zo wordt de gymnastiek een sociaal oefenveld.
Ook in deze leeftijden gaat het om het plezier bij het oefenen, veel minder om de prestaties t.o.v. de ander.
Het doel is: zekerheid in de beweging in de ruimte; gezonde versterking van de wil en de besluitkracht; sociale sportiviteit en wakkerheid.
Een Bothmerstudent beschreef het eens zo:
In de bovenbouw kon je de verwantschap van deze lessen met de geometrie ervaren. De krachten in de omgevende ruimte voelde je op je inwerken en daarop antwoordde je met de wil door te bewegen.
Na het gym-uur was je niet alleen verfrist en warmer geworden zoals bij lichamelijk bezig zijn, maar de grootste winst was dit wakker worden van het eigen innerlijk aan de weerstand van het lichaam.
Ik realiseer me dat foto’s niet veel verduidelijken zonder toelichting. Bij deze foto’s werd geen uitleg gegeven:
Uit het leerplan van de Hiberniaschool Antwerpen:
De Bothmergymnastiek, die in de derde klas zijn intrede doet, sluit volledig aan bij deze periode [heemkunde – bouwen] , waarbij ze via bewegingen samen het huis bouwen: wij komen uit de verte aangelopen en gesprongen …
En ook hier worden de voorwaarden voor een goed huis met het lichaam uitgedrukt:
Zuilen zo hoog (stevig met de voeten op de grond)
Vensters zo wijd (handen en armen horizontaal)
En voor het eerst laten ze de wereld toe; vanuit het geborgene van het huis, kijken ze naar buiten:
Open het venster
Open en nog verder
Hemelhoog
Vleugelwijd
En ze weten: jij bent zo en ik ben anders, maar samen zijn we wij:
Jij en ik
Ik en jij
Zoeken elkaar
Vinden elkaar
Ik en jij
Website Bothmergymnastiek
Veel voorbeelden bij Tineke’s doehoek
Op deze blog: vrijeschoolpedagogie
Gymnastiek: alle artikelen
.
2853
.
VRIJESCHOOL 