Tagarchief: Herakles

VRIJESCHOOL – 7e klas – Sterrenkunde (1-1/14)

.

HERCULES

Het sterrenbeeld van Hercules valt wat de andere sterrenbeelden betreft, op doordat onze zon met de aarde en de andere planeten met een onvoorstelbare snelheid ernaar toe bewegen. Het heeft geen erg heldere sterren en toch was het voor de Oude Grieken een beeld waar ze bijzondere aandacht aan schonken. Ze gaven het slechts de naam Engonasin, dat betekent: hij die door zijn knieën gebogen zit. In het beeld van de knielende man dat door de stand van de sterren ontstaat, zagen ze een hele reeks van hun beroemde helden, maar vooral hun grootste held Herakles, die de Romeinen Hercules noemen.
Herakles betekent ‘beroemde Hera’, want door Hera werd deze held beroemd. Hoe dat gebeurde, verhalen ons talrijke antieke schrijvers.

Zeus wilde een geweldige held verwekken die voor hem op aarde tegen het kwaad zou strijden. Hij had daarvoor Alkmene gekozen, de dochter  van de hoge koning van Mykene uit het geslacht van Perseus, die hij in de gedaante van haar echtgenoot Amphitryon tijdens diens afwezigheid bezocht. Tegen de andere goden beroemde hij zich erop dat hij een zoon zou krijgen, die over heel Mykene zou regeren.
Hera, zijn echtgenote, was jaloers op de sterfelijke rivale. Ze liet Zeus zweren dat heerser over Mykene zou worden die als eerst volgende uit het Perseusgeslacht geboren zou worden. Daarna vertraagde ze de geboorte van het kind van Alkmene en liet Eurystheus, een neef van Perseus, voortijdig als zevenmaands kindje vóór hem ter wereld komen. Daardoor was hij voorbestemd de heerser te worden.
Toen het kind van Alkmene, de latere Herakles, geboren werd, stuurde Hera twee slangen die het in de zijn wieg moesten doden. Maar de kleine Herakles greep ze en wurgde ze. Als knaap werd hij voor zijn opvoeding bij de wijze Chiron gebracht (→ sterrenbeeld Kentaur). In de tijd liet Zeus hem door Hermes weghalen en heimelijk aan de borst van de slapende Hera leggen, zodat hij door haar goddelijke melk de onsterfelijkheid deelachtig zou worden. De kleine Herakles zoog echter zo krachtig dat Hera wakker werd en hem verstootte. Daarbij spoot er zoveel goddelijke melk weg dat daardoor de Melkweg ontstond, zoals sommigen aannemen. Een paar druppels vielen op aarde en daar groeiden toen lelies.
Als knaap was Herakles heel sterk. Om de oorlogskunst meester te worden werd hij door de bekwaamste helden van Griekenland opgeleid die hij al snel in kracht en moed overvleugelde. Alleen aan het uiterlijk al kon je zien dat hij een zoon van Zeus was, want hij was reusachtig groot, zo sterk als een beer en zijn ogen fonkelden alsof er vuurstralen uit zouden kunnen komen. Zijn pijlen of wat hij wegslingerde, misten nooit doel. Hij nam ook deel aan de tocht van de Argonauten naar Colchis (→ sterrenbeeld Schip Argo).

Zijn bovenmenselijke kracht kwam echter pas aan het licht, toen hij door een orakelspreuk gedwongen werd, koning Eurystheus die door Hera in zijn plaats de heerser van Mykene was geworden, te dienen en tien werken te verrichten die door Eurystheus bepaald werden. Daarna zou hij de onsterfelijkheid verkrijgen.
Deze tien daden die hem al tijdens zijn leven beroemd maakten, waren:

1. Hij wurgde de Nemeïsche leeuw (→ sterrenbeeld Leeuw)
2.Hij versloeg de Hydra (→ sterrenbeeld Hydra)
3.Hij versloeg de Erymantische ever, een wild dier dat vanaf het gebergte Erymanthos zijn euveldaden verrichtte
4. Hij bracht het Kerynitische hert, een heilig dier van Artemis met een gouden gewei, levend naar koning Eurystheus
5. Hij schoot met zijn pijlen de Stymfalische vogels neer die in het moeras van Stymphalos nestelden en waarvan de veren werden gebruikt om mee te gooien
6.Hij reinigde de tal van Augias in één dag door er een waterstroom doorheen te leiden die alle mest wegspoelde
7. Hij bracht de dtier van Kreta en
8. de Thrakische paarden, eigendom van de Traciër Diomedes en die mensenvlees aten, naar Mykene
9. Hij roofde van de Amazone-koningin Hippolyte haar kostbare gordel, een geschenk van de oorlogsgod en bracht dit naar koning Eurystheus
10. Hij haalde runderen van van Geryones, een reus met drie koppen.

Deze tien werken verrichtte Herakles in 8 jaar en 1 maand. Koning Eurystheus, echter, liet het tweede en zesde werk niet gelden, want dat was tot stand gekomen met de hulp van iemand anders en daarom werden hem nog 2 werken opgedragen:

11.Hij haalde de hellehond Kerberos, de zoon van Typhon uit de onderwereld en leidde hem tot onder de ogen van de koning
12. Hij haalde de gouden appelen van de Hesperiden (→ sterrenbeeld Draak)

Het sterrenbeeld laat Herakles zien nadat hij het 12e werk heeft verricht. In zijn linkerhand houdt hij de appels van de Hesperiden, in de rechter een knuppel en als overwinnaar zet hij zijn rechter voet op de kop van de draak. Hij knielt met zijn rechter been, wat laat zien dat het helemaal gedaan is of ook zijn respect voor dit onsterfelijke wezen en draagt het onkwetsbare vel van de Nemeïsche leeuw waarvan hij de kop als een beschermende helm op zijn hoofd draagt.

           w                                                           nw                                                        n
Sept.  1    1°°u*                                         okt.     1     22°°u                          nov.  1  20°°u
15   24°°u*                                                 15    21°°u                                  15  19°°u
*zomertijd

Het sterrenbeeld Hercules hoort niet meer bij de circumpolaire sterren, maar draait wel als deze om de noordelijke hemelpool. In september vinden we het hoger in het westen en noordwesten (deze kaart) en in november dicht bij de horizon en wel  aan de avondhemel om 21°°u, in de zomertijd om 22°°u.

De namen van de sterren betekenen:

Ras Algethi (Arabisch) = afgeleid van ra’s al-gati = hoofd van de geknielde
Rutilicus (Latijn) = de roodachtige

Meer feiten

Sterrenkundealle artikelen

7e klasalle artikelen

.

2651-2482

.

.

.

.

VRIJESCHOOL – 7e klas – sterrenkunde (1-1/8)

.

AREND, ADELAAR

De legende van de adelaar en de pijl brengt ons bij de Titanenzoon Prometheus, die volgens een Griekse sage het mensengelacht zou hebben geschapen.
Prometheus stamde van het oude godengeslacht af dat door Zeus van de troon werd gestoten.
Toen waren hemel en aarde al geschapen.
Op aarde waren stenen, planten en dieren, maar er ontbrak nog een schepsel waarvan het lichaam zo gevormd was, dat dit een woning voor de geest kon worden om de aarde aan zich te onderwerpen. 
Toen verscheen Prometheus op aarde, de zoon van de Titaan Japetos en de broer van Atlas die de aarde droeg. 
Prometheus wist dat in de aardbodem het zaad van de hemel sluimerde en dus nam hij een grote homp klei, maakte deze vochtig met het water van de rivier, kneedde hem en vormde hem naar het evenbeeld van de goden, heersers over de wereld. .
De mens moest rechtop over de aarde gaan en als enig aards wezen zijn blik naar de hemel richten, want de dieren wenden hun blik naar de aarde. Ook moest aan de mens de spraak worden gegeven die als een weerspiegeling van het wereldscheppende woord het zichtbaar worden van de geest is die aldus de ontwikkeling verder brengt.

Om de homp aarde levend te maken, nam Prometheus van de zielen der dieren al goede en slechte eigenschappen en sloot deze op in de borst van de mens. Als bekroning van zijn werk steeg hij op naar de zonnewagen en daar ontstak hij een fakkel en blies de mens de gloed daarvan in en zo gaf hij deze goddelijk leven en warmte.
Zo schiep volgens deze sage Prometheus de eerste mens gaf daarmee het mensengeslacht zijn plaats op aarde. 
Lange tijd wisten de mensen niet hoe de goddelijke vonk in hen zou kunnen werken.
Toen begon Prometheus voor zijn schepselen te zorgen en leerde hun naar de opkomende en ondergaande sterren te kijken, ook de kunst van het schrijven en tellen. Hij leerde hun de dieren te temmen, dienstbaar aan elkaar te zijn, kruiden tegen zoeken te ziekte en veel meer.
Zo werd Prometheus ook de eerste leraar van de mensheid.

Zeus, die de heerschappij over de wereld van zijn vader Kronos overgenomen had, zag het mensengeslacht aan en verlangde daarvan verering zodat het door de goden beschermd zou worden. Prometheus wierp zich op als verdediger van de mensen en hij probeerde de vader der goden, Zeus, om de tuin te leiden. Voor bij een samenkomst met de goden slachtte Prometheus een stier, pakte het vlees en de beenderen apart in en liet Zeus kiezen. Maar deze doorzag de list, maar koos met opzet het mindere deel om op Prometheus en zijn mensengeslacht wegens het schijnbare bedrog, zijn woede af te kunnen reageren. Zeus ontzegde daarom de mens het vuur dat hij zo dringend nodig had.
Prometheus echter, wist ook hier raad op. Hij nam een lange stengel van de reuzenvenkel, ging daarmee naar de zonnewagen en stak de stengel in brand en bracht het vuur naar de mensen die het behoedden en doorgaven.
Zo hielp Prometheus de mens tegen de wil van de nieuwe goden, wel beseffend dat hij daarvoor zou moeten boeten.
Dat gebeurde dan ook toen Zeus zijn wraak op hem richtte. Hephaistos, de god van het vuur en de smid moest Prometheus met een onverwoestbare ketting aan een rotswand in de Kaukasus vastklinken. Daar hing hij recht overeind boven een angstaanjagende afgrond, zonder te kunnen slapen en met grote pijn, maar zijn geest brak niet. Ook niet toen Zeus zijn adelaar op hem afstuurde die elke dag van de lever van Prometheus pikken mocht en elke dag weer aangroeide. Deze kwelling zou zo lang duren tot een onsterfelijk wezen bereid zou zijn voor Prometheus zijn leven te offeren. 
Iedere dag, dertig jaar lang, kwam de adelaar van Zeus, totdat Herakles onderweg naar de Hesperiden voorbij de Kaukasus trok , waar hij de gekwelde Titanenzoon zag lijden. Hij greep zijn boog en doodde de adelaar. toen bevrijdde hij Prometheus van zijn ketting en daarna van zijn straf, omdat de kentaur Chiron aanbood af te zien van zijn onsterfelijkheid en voor Prometheus te sterven. 
Opdat Zeus zich er vanaf dat ogenblik op zou kunnen beroemen dat zijn vijand toch nog aan de rotsen van de Kaukasus vastzat, droeg Prometheus voortaan een ijzeren ring met een steentje van die rots.
De adelaar van Zeus en de pijl van Herakles werden door de goden aan de sterrenhemel geplaatst om de herinnering aan het lijden van Prometheus en aan zijn bevrijding levend te houden.

NO                                                                     O                                                    ZO
juni   1  °°u*                                            juli   1  23°° u*                           aug. 1  21°°u*
15  24°°u*                                              15  22°°u*                                   15 20°°u*
*zomertijd

De sterrenbeelden adelaar en pijl vinden we in juni precies in het oosten, niet ver boven de horizon, in juli tussen oost en zuidoost (zie beeld hierboven) en in augustus verder naar het zuiden opstijgend, dan aan de avondhemel om 22°°u in de zomertijd.

De namen van de sterren betekenen:

Altair (Arabisch) = de vliegende adelaar.

Meer feiten

Sterrenkundealle artikelen

7e klasalle artikelen

.

2595-2429

.

.

.

.