.
Ongeborenheid
Bij de inrichting van het geboortehuis in de Ita Wegman-kliniek op 26 juni 1940, klonken deze woorden van Ita Wegman: “Dit is toch wat Rudolf Steiner als ideaal zag, namelijk, dat de kinderen die ter wereld komen, op de juiste wijze ontvangen worden. Daarmee zal ook de verbetering van de mensheid samenhangen.”
Jaren daarvoor, in 1914, sprak Steiner deze woorden:
“Onsterfelijkheid – ongeborenheid, wie beide verstaat, verstaat de eeuwigheid.”
Spreken over onsterfelijkheid is in Nederland anno 2012* niet meer vreemd; spreken over ongeborenheid roept vragen op. Onsterfelijkheid heeft in de Nederlandse cultuur, onder andere door de kerken, een plek gekregen in het bestaan van de mens: als je sterft ga je naar de Hemel, word je opgenomen in het Al, de kosmos, de hemel, het Oer of in het niets…
De zorg voor het kind tijdens de zwangerschap heeft de laatste decennia een grote sprong gemaakt, kinderen die met 24 weken zwangerschap worden geboren, kunnen, mits aan bepaalde voorwaarden voldaan kan worden, in leven blijven. Er kunnen operaties tijdens de zwangerschap bij het ongeboren kind worden verricht. Wat is een ongeboren kind?
“We vermoeden niet eens wat ons ontbreekt in deze richting” aldus Steiner. [1] Verder schrijft Steiner: “De ongeborenheid is de andere zijde van de eeuwigheid. […] Het leven wordt pas begrijpelijk als men het in zijn geheel bekijkt en er niet alleen een korte tijdspanne, die tussen geboorte en dood verloopt, uitknipt. Want deze tijd is erg afhankelijk van de voorgaande tijd van het vóórgeboortelijke, van de reine geestelijke wereld. Met ons gehele wezen zijn we afhankelijk van wat er in de geestelijke wereld is voorafgegaan aan onze geboorte.”[2]
“We moeten een woord hebben dat zeer duidelijk wijst op onze pre-existentie. We mogen de betekenis die in een woord ligt, niet onderschatten. Je mag nog zoveel denken, nog zo scherpzinnig denken, steeds is er iets in je dat intellectualistisch is. In het ogenblik waarop de gedachte zich omvormt tot een woord, zelfs als dit woord alleen maar gedacht wordt, zoals in de woordmeditatie, op datzelfde ogenblik grift zich dat woord in in de wereld-ether. De gedachte grift zich niet zo in in de wereldether, anders zouden we nooit vrije wezens kunnen worden in ons reine denken. We zijn namelijk gebonden op het moment dat iets zich ingrift. We zijn niet door het woord vrij, maar wel door het reine denken – dat kun je in mijn Filosofie der vrijheid lezen – maar het woord grift zich in in de wereldether. Doordat er geen woord is in de
initiatiewetenschap door ons ‘ongeboren-zijn’, daardoor is de ‘ongeborenheid’ niet ingegrift in de wereldether. Alles wat aan belangrijke woorden van de mensheid in zijn kindheid, in zijn jeugd, in de wereldether is ingegrift, al dat betekent een vreselijk schrikken voor de Ahrimanische machten. ‘Onsterfelijkheid’ ingeschreven in de wereldether verdragen Ahrimanische machten zeer goed, want ‘onsterfelijkheid’ betekent, dat ze met de mensen een nieuwe schepping beginnen en met de mensen uit wandelen willen gaan. Dat irriteert de Ahrimanische wezens niet, als ze steeds de ether doorsuizen, om met mensen hun spel te spelen, als er zoveel over onsterfelijkheid van de preekstoel wordt verkondigd en in de wereldether wordt ingeschreven. Maar het is een vreselijk schrikken voor hen, als ze het woord ‘ongeborenheid’ in de wereldether zien ingeschreven staan. Daar gaat voor hen het licht uit, waarin zij zich bewegen. Daar komen zij niet verder, daar verliezen ze hun richting, daar voelen ze zich als in een afgrond, als in het bodemloze. Zo zie je hoe het een Ahrimanische daad is om de mensen van dit begrip af te houden en niet van ‘ongeborenheid’ te spreken. Ook al mag het de moderne mens nog zo paradoxaal voorkomen om van zulke dingen te spreken, de moderne civilisatie heeft het nodig dat we over zulke dingen spreken. Het is niets minder dan de strijd tegen de Ahrimanische machten, die we zelf moeten opnemen.”[3]
Sixtijnse Madonna
Kijkend naar de Sixtijnse Madonna van Rafael, zien we vele kinderhoofdjes vanachter het groene doek naar Maria kijken. “Wie de kinderen op de Madonna-afbeeldingen van Rafael bekijkt, ziet dat uit hun kinderogen het goddelijke, het verborgene, het bovenmenselijke straalt, waarmee het kind nog in de eerste tijd na zijn geboorte verbonden is.'[4] Misschien kan dit schilderij ons helpen om een verbinding te voelen met de ‘ongeborenheid’ en de vele kinderen die vol verlangen naar de aarde afdalen. Daniël Udo de Haes heeft ooit een verhaal geschreven om het Sinterklaasfeest en het kerstfeest met elkaar te verbinden. Ook hierin het beeld van Maria die kinderen onder haar warme mantel meeneemt naar de aarde en die de mensenkinderen die terug willen keren naar de geestelijke wereld, onder haar kleed mee terugneemt:
Verhaal
“…Eens reed Sint-Nicolaas over de wolken van Spanje naar Holland. Daarboven in de hemel ontmoette hij Maria, die het Kerstkind in haar armen droeg. Zij vertelde aan Sint-Nicolaas dat zij het Kind juist weer voor een poosje naar de aarde wilde brengen. Daar mocht het dan weer met de kinderen spelen. Toen kwamen dadelijk van alle kanten de sterren naderbij en vroegen of ze mee mochten gaan.
Dat mag, zei Maria, als de Maan jullie de weg wil wijzen want jullie passen niet allemaal onder mijn warme mantel.
Dat hoorde Sint-Nicolaas en hij reed op zijn paard snel naar de maan: Goedenavond Maan! Goedenavond Sint-Nicolaas, zei de Maan. Maan, wil je de sterrenkinderen die met Maria mee naar de aarde willen de weg wijzen? Natuurlijk, zei de Maan, als de Zon dan overdag wil helpen…
Sint-Nicolaas reed naar de Zon. Zon, wilt u Maria helpen om de sterrenkinderen de weg naar de aarde te wijzen, de Maan helpt in de nacht, kunt u overdag helpen?.
Wat willen de sterrenkinderen op de aarde doen Sint-Nicolaas? De sterrenkinderen willen spelen met het Kerstkind en de aardekinderen. Ik help graag mee, zei de Zon.
Toen kwam de Zon naast Maria staan en de Maan aan de andere kant. Maria nam vele sterrenkinderen onder haar mantel en de sterrenkinderen zagen de glans van het Kerstkind dat Maria op haar arm droeg. De Zon liet zijn stralen lichten op het pad dat Maria ging…
Sint-Nicolaas reed ondertussen op zijn paard met rasse schreden vooruit over de wolken en kwam als eerste op de aarde aan. Daar aangekomen vertelde hij aan een ieder die het maar wilde horen dat het Kerstkind weldra op aarde zou komen. Sint-Nicolaas gaf de kinderen speelgoed zodat zij straks met het Kerstkind konden spelen. Toen Maria met het Kind op aarde aankwam, sprongen vele sterrenkinderen van haar schoot en waren mensenkinderen geworden. Ze speelden samen.
Na een poosje keerde Maria terug naar de Hemel en vele mensenkinderen mochten met haar mee om daar dicht bij de Zon, Maan en Sterren te zijn…”
“Dit is toch wat Rudolf Steiner als ideaal zag, namelijk dat de kinderen die ter wereld komen, op de juiste wijze ontvangen worden. Daarmee zal ook de verbetering van de mensheid samenhangen.” Met deze woorden van Ita Wegman begon dit artikel. Als het waar is dat de verbetering van de mensheid samenhangt met hoe wij de kinderen ontvangen, hoe kunnen wij de kinderen dan ontvangen?
Gea van Weeren, schoolpsychologe bij de Begeleidingsdienst voor Vrijescholen, sprak afgelopen zomer tijdens een lezing op de Zutphense Zomercursus over: ‘Vraag het de kinderen!’ Als we goed waarnemen laten de kinderen aan ons zien wat zij nodig hebben om op de juiste wijze ontvangen te worden: lichtheid, tederheid, rust, warmte, liefde, geduld, respect, terughouding, openheid en wellicht een diepe verwondering voor de wereld van de ongeborenheid die zij verlaten om over te gaan in de geborenheid.
1 GA 335: Die Krisis der Gegenwart in der Weg zu gesunden Denken.
2 GA 140: Okkulte Untersuchungen Ober das Leben zwischen Tod und neuer Geburt.
3 GA 203: Die Verantwortung des Menschen für die Weltentwicklung.
4 GA 143: Erfohrungen des Übersinnliche – Die drei Wege der Seele zu Christus.
• Bundel 24, Saluto Genese vzw België.
.
Met toestemming van de auteur Loïs Eijgenraam
*Dit artikel verscheen eerder in VRIJE OPVOEDKUNST, nr.7/8-2012
Hier gepubliceerd met toestemming van de auteur
.
Boeken van Loïs Eijgenraam
.
Advent: alle artikelen
Sint-Nicolaas: alle artikelen
Kerstmis: alle artikelen
Jaarfeesten: alle artikelen
VRIJESCHOOL in beeld: jaarfeesten jaartafels
.
1667
.
VRIJESCHOOL 