.
Pieter HA Witvliet
.
ER WAS EENS, MAAR HOE LANG NOG……?
.
In het Eindhovens Dagblad van 29 oktober 2022 staat een recensie van een ‘nieuw kinderboek’ van de Vlaamse Elisabeth Lucie Baeten.
Boven het artikel prijkt de subkop:
Boek frist Doornroosje en andere sprookjesfiguren op
Wanneer je je verdiept in de sprookjesbeelden en je neemt daarbij de achtergrondmededelingen van Rudolf Steiner voor waar en de verdere uitwerkingen daarvan met zelf gevonden gezichtspunten die door antroposofische inhouden werden ontwikkeld, dan heb je niet de ‘opfrissing’ nodig die de schrijfster hier voorstaat.
En de hoofdkop luidt:
ER WAS EENS……EEN PRINSES DIE HET HEFT IN EIGEN HANDEN NAM
Mevrouw Baeten wil de sprookjes niet vervangen, want ze vindt deze ‘mooie, romantische’ verhalen.
Maar als mens van deze tijd ziet ze dat ‘de verhoudingen tussen de personages wel altijd hetzelfde zijn.’
Dat heeft ze m.i. goed gezien.
Maar vanuit de achtergronden die ik hierboven noemde, is dat ook volkomen logisch. En meer dan dat: dit ‘hetzelfde’ maakt nu juist de kern uit van wat bijv. ‘de prinses’ is in de b e e l d e n t a a l.
En de combinatie ‘mens van deze tijd’ en geen notie van de ‘beeldentaal van het sprookje’ maakt dat zij ook de personages meer ‘van deze tijd’ wil maken.
En dus:
heeft Belle in haar boek twee vaders,
is de Kleine Zeemeermin zwart,
en belangrijker: nemen de vrouwelijke sprookjesfiguren het heft in eigen hand.
M.a.w.: het sprookjesbeeld wordt ‘aangepast’ en daarmee is het geen sprookjesbeeld meer.
En daarmee houdt dus eigenlijk ook het sprookje als beeldverhaal op te bestaan.
Het wordt een gewoon verhaal dat je op -tig manieren kan variëren.
Op de achterflap vinden we:
‘Ariël wil geen ballet, maar liever waterpolo doen.
Doornroosje is veel te moe voor een ongevraagde zoen.
Wist je dat Rapunzel haar lange haren soms best haat?
En het Beest van Belle is misschien wel om een goede reden kwaad.’
‘Doornroosje is veel te moe voor een ongevraagde zoen.’
Verdiep je je in de betekenis van Doornroosje, dan is het moeilijk de opvatting van de schrijfster niet triviaal te noemen.
‘De eerste verhalen die een kind in haar of zijn leven hoort, gaan over meisjes die dienstbaar zijn en jongens die heldhaftig zijn. Sneeuwwitje, Doornroosje, Assepoester – ze leven uiteindelijk lang en gelukkig, alleen moeten ze daarvoor wel worden gered door een prins’.
Voor mevrouw Baeten is o.a. Sneeuwwitje ‘ondergeschikt’ aan de prins en dat
‘Terwijl meisjes ook helden kunnen zijn. Tieners, pubers en jongvolwassenen die lezen of films kijken weten dat inmiddels wel. Kijk naar Katniss Everdeen in De Hongerspelen, Lara Croft in Tomb Raider of superhelden als Black Widow en Wonder Woman. Ook hoofdrolspelers van kleur zijn, na decennia van bijrollen, normaler geworden. In The Black Panther (2018) is de hele cast zwart. In The Woman King zijn vrijwel alle personages zwart én vrouw. De 19-jarige om wie de film draait is ook nog koppig, weigert uitgehuwelijkt te worden, en vecht voor wat ze waard is. Tijdens een vertoning in de grote zaal van Pathé Den Haag zaten niet alleen relatief veel niet-witte meisjes in de zaal, het leek alsof ze na afloop ook nog eens met extra rechte rug naar buiten liepen.’
Dat ben ik helemaal met haar eens.
Maar de vrouwelijke figuren in de sprookjes zijn geen ‘meisjes’.
Zij verbeelden andere kwaliteiten!
Mevrouw Baeten leest thuis ook alle klassieke sprookjes nog voor.
Maar, zegt zij, mag er iets naast?
Natuurlijk mag er iets naast!
Er is een schat aan prachtige verhalen waarin van alles aan bod komt.
Dat hoef je niet gekunsteld in ‘cultureel erfgoed’ te stoppen dat ook nog eens van een totaal andere beeldkwaliteit is.
Schrijf iets ‘anders’, mevrouw Baeten, en maak van uw werk geen beeldenstorm!
.
Het gebeurde al eerder:
Er was eens, maar hoe lang nog…
Sprookjes: alle artikelen
Vertelstof: alle artikelen
Vrijeschool in beeld: sprookjes klas 1
.
2820
.
VRIJESCHOOL 