Tagarchief: astraliteit

.

Jesse Mulder, Antroposofisch Magazine, nr. 15 2019
.

astraliteit

Meestal als antroposofen het hebben over ‘astraliteit’, bedoelen ze gewoon emotie. Was er wel erg veel astraliteit bij een bijeenkomst, dan was er bijvoorbeeld een flinke ruzie, of er was juist een overmatig vertoon van wederzijdse genegenheid. Maar ook waar een innemende goeroe omringd wordt door volgelingen, kun je horen zeggen dat de astraliteit hem [of haar) tegemoet golft. Zo veelzijdig als ons gevoelsleven is, zo veelzijdig kan astraliteit zijn.

En toch is het ook weer niet zo eenvoudig; met het gelijkschakelen van astraliteit en gevoel doen we de term geen recht. Want daarachter steekt een heel bepaald beeld van wat gevoel nu precies is. Wij met ons nuchtere modern-wetenschappelijke bewustzijn spreken geheel vanzelfsprekend van de objectieve, fysieke buitenwereld enerzijds, en een puur subjectieve belevingswereld anderzijds. We leven allemaal in dezelfde objectieve buitenwereld; iedereen heeft zijn eigen ‘binnenwereld’.
Mijn driften en begeerten en verlangens, de diverse indrukken die de buitenwereld op mij maakt, mijn sympathieën en antipathieën: die bestaan voor onze wetenschappelijke voorstelling niet objectief, ze zijn ‘slechts’ subjectief. Hoogstens wordt er een ‘objectieve’ tegenhanger van gezocht in de vorm van hormonen, hersenprocessen etc.

Maar het begrip ‘astraliteit’ duidt nu juist op een zeker objectief bestaan van al die ‘subjectieve’ zaken. Niet in de vorm van hormonen of andere fysieke grootheden, maar wel als bewoners van een astrale wereld, die op bovenzinnelijke wijze waar te nemen is. Rudolf Steiner heeft, bijvoorbeeld in zijn boek Theosofie, fascinerende beschrijvingen gegeven van hoe die astrale wereld in elkaar steekt.

Gevoelens zijn niet privé

Onze binnenwereld is dan dus niet ‘opgesloten’ in ons subject, of in ons lichaam, maar maakt deel uit van een astrale ‘buitenwereld’. Een uitspraak als “de astrale golven slaan je tegemoet” wordt dan niet meer slechts een poëtische beeldspraak voor zoiets nuchters als dat je het doelwit bent van een flinke dosis woede of dwepende verering. Het wordt een uitspraak die je letterlijk kunt nemen: je wordt dan letterlijk overspoeld door de astrale werkelijkheden waaruit die woede of verering bestaan. Sterker nog, een dergelijk astraal proces vindt ook plaats als aan die woede of verering helemaal geen zintuiglijk zichtbare uiting gegeven wordt.

Als je deze zienswijze serieus neemt, dan heeft dat verstrekkende consequenties. Wij moderne mensen menen immers dat onze gevoelens, driften, en neigingen ‘privé’ zijn, en dus niets met de ander te maken hebben zolang we ze niet uiten. Dat blijkt onjuist: ook als ik niets van mijn woede laat merken, gaat er een concrete, astrale invloed van uit. Wil ik zorgen dat ik de ander niet schaad met wat ik aan minder fraaie gevoelens en neigingen in mij ronddraag, dan is het dus niet voldoende om af te zien van het uiten daarvan – nee, ik zal aan de slag moeten met die gevoelens en neigingen zelf, ik zal ze moeten zien om te vormen.

Aantrekken en afstoten

Toch is het ook ergens juist dat we in ons moderne bewustzijn gevoelens als privé en subjectief beschouwen. Want de astrale wereld is precies de wereld van de innerlijk en daardoor subjectief beleefde verhoudingen (in contrast met de fysieke wereld, waarin de verhoudingen uiterlijk-ruimtelijk zijn]. De twee fundamentele krachten die als het ware het ‘materiaal’ van de astrale wereld vormen, zijn sympathie en antipathie: aantrekking en afstoting, maar dan in een ruimere betekenis. Dankzij antipathie zijn de diverse astrale werkelijkheden namelijk van elkaar gescheiden; dankzij sympathie zijn ze met elkaar verbonden. Zo bestaat alles wat er in de astrale wereld te vinden is, uit heel bepaalde schakeringen van die beide krachten.

Denk bijvoorbeeld aan begeerte: wat is dat precies? Stel: je hebt flink honger en dus vreselijk zin in die uitsmijter die nu geserveerd wordt. De begeerte verbind je met die uitsmijter: sympathie. Maar het is niet een sympathie die zijn object laat zijn wat het is, want de begeerte leeft zich uit in de vernietiging van zijn object- de uitsmijter wordt verorberd, wordt vrij letterlijk deel van jezelf.  Daar onthult zich de antipathie: het versterken van je eigen, afzonderlijke bestaan. In begeerte overheerst deze antipathie de sympathie volledig.

Heel anders is het bij liefde. Net als de begeerte je met een object (de uitsmijter) verbindt, verbindt de liefde je met de geliefde sympathie. Naarmate de liefde zuiverder, echter is, en dus geen begerige liefde, wordt duidelijk dat deze sympathie er helemaal niet op uit is om het eigen bestaan te versterken ten koste van zijn object. Juist niet: de sympathie die in zulke liefde leeft maakt ruimte voor het bestaan van de ander, een ruimte waarin die ander kan zijn wie hij in diepste wezen is.

Van begeerte naar liefde

Deze twee voorbeelden omspannen het hele spectrum van astraliteit waarin wij als mensen leven. We zijn zelfstandige wezens dankzij de antipathie die aanvankelijk sterk in ons leeft (denk aan de begeerte).
Daar is echter ook een opgave mee verbonden: zolang we voor onze zelfstandigheid afhankelijk zijn van het afwijzen, overheersen, of zelfs vernietigen van het andere, oefenen we niet bepaald een constructieve werking uit op onze omgeving (zowel astraal ais fysiek gesproken). Vinden we de moed om die negatief bepaalde zelfstandigheid (ons ‘ego’) te overwinnen en op een hoger plan te tillen, dan bewandelen we het pad dat van begeerte naar liefde voert, en daarmee naar een wijze van zelfstandig-zijn die in al het andere juist de diepe geestelijke waarde kan laten groeien

De term ‘astraliteit’ is, net als ons woord ‘ster’, afgeleid van het Griekse astron. De wereld van de sterren, de ‘harmonie der sferen’ waarin alles zijn eigen zinvolle plaats in het geheel inneemt, komt exact overeen met het geschetste ideaal van astrale omvorming. Immanuel Kant vatte dat in zijn mooiste uitspraak: “De besterde hemel boven mij, de morele wet in mij.” 

.

Algemene menskunde voordracht 1: over het astraallijf

VIERLEDIGE MENS (3-1)
Het astraallijf (1)

VIERLEDIGE MENS (3-2)
Het astraallijf (2)

VIERLEDIGE MENS (3-3)
Het astraallijf (3)

Algemene menskunde: alle artikelen

Menskunde en pedagogie: alle artikelen

Vrijeschool in beeld: alle beelden

.

3030-2845

.

.

.

.