Tagarchief: handvaardigheid kunstzinnig GA 300B 17-06-1920 blz. 27

.

Wellicht doet de uitdrukking ‘handvaardigheid’ wat ouderwets aan, zoals bv. ook ‘nuttige’ handwerken – het vak handwerken werd ooit zo genoemd – maar wat Steiner erover zegt, valt voor mij weer binnen de categorie ‘100 jaar oud, maar niet van gisteren’.
Net zoals zijn ‘wegwijzers‘.

In de neuro-wetenschap wordt het steeds duidelijker hoe en welke bewegingen van invloed zijn op de vorming van de hersenen, in het vormen van alle mogelijke verbindingen die (o.a.) het denken ten goede komen.

En dat beweerde Steiner al in de jaren rond de oprichting van de 1e vrijeschool in 1919.

Het ging hem om ‘menskunde’ en wat de leerkracht daarmee kan en moet! om leerstof hulp te laten zijn als ontwikkelingsstof.

Maar dat niet alleen!

In verschillende voordrachten – niet in alle – over handvaardigheid probeert Steiner ook een gevoel op te roepen voor wat ‘kunstzinnige vorm’ is, of zou kunnen/moeten zijn.
Als leerkracht kunnen we met zijn aanwijzingen ons gevoel daarvoor ontwikkelen. 
M.i. ligt er wel een gevaar op de loer, n.l. dat je hierin te star of te dogmatisch kan worden. Het is ook manoeuvreren tussen ‘kunst en kitsch’. 

In de vergaderingen met de leerkrachten worden aan Steiner allerlei vragen gesteld. Voor mij zijn niet alle antwoorden duidelijk.
Vaak krijg ik de indruk dat een preciezere context ontbreekt of dat niet alles op een duidelijke manier in aantekeningen terecht is gekomen.
M.a.w. de antwoorden roepen weer nieuwe vragen op.
Ook wordt dat nog versterkt doordat ik niet weet wat sommige begrippen van toen, nu daadwerkelijk inhouden.

GA 300B

Blz. 27    vergadering van 17-06-1921

Nun muß der Handfertigkeitsunterricht hinübergezogen werden nach dem wirklich Künstlerischen. Das haben Sie schon getan mit dem Modellieren. Das kann man abwechseln lassen mit Malen; daß Sie mit denen, die geschickt dazu sind, malen. Bei denjenigen, die jetzt in die 10. Klasse kommen, kann man Rücksicht nehmen, daß wir sie haben werden wie am Gymnasium; durch das können wir ins Künstlerische und Kunstgewerbliche hinüberkommen. Ich meine, daß wir da noch etwas wie eine Art Ästhetisches brauchen, und da könnte der Dr. Schwebsch eintreten, daß er die ästhetische Verbin­dung herstellt zwischen dem Plastisch-Malerischen und dem Musikalischen

Nu moet het handvaardigheidsonderwijs op het niveau komen van het echt kunstzinnige. Dat hebt u al gedaan met het boetseren. Dat kun je afwisselen met schilderen; dat u met degenen kan doen die dat kunnen. Bij degenen die nu in de 10e klas komen, kunnen we er rekening mee houden dat we ze hebben tot aan het gymnasium; daardoor kunnen we tot het kunstzinnige en het ambachtelijke komen. Ik ben van mening dat we daar nog iets esthetisch bij kunnen gebruiken en daar zou Dr. Schwebsch kunnen beginnen om de esthetische verbinding te leggen tussen het plastisch-schilderende en het muzikale.

Blz. 28

Mit dem Musikalischen hat er sich viel beschäftigt. In der Musikästhetik – was in den Elementen auftreten müßte -, da müßten Sie zusammen eine Art Subkollegium bilden: Handfertig­keitsunterricht, der ins Kunstgewerbliche hinübergeht und dann ins Musikalische, daß das Ästhetische, nicht das Musiktheoretische gepflegt wird. Ich würde doch meinen, daß man möglichst früh den Kindern den Begriff beibringt, wann ein Sessel schön ist, wann ein Tisch schön ist. Daß Sie es so machen, daß der Unfug aufhört, daß ein Stuhl schön sein soll für das Auge. Der Stuhl, man will ihn fühlen, wenn man sich darauf setzt, will seine Schönheit fühlen. Geradeso wie ich es gestern im Handarbeitsunterricht gesagt habe, daß die Kinder fühlen sollen, daß, wenn etwas aufgemacht wird nach der einen Seite, daß das auch in der Stickerei empfunden wird. Ich glaube überhaupt, es werden jetzt die Dinge etwas zusammenwach­sen. Sie werden etwas zusammenwachsen: Handarbeitsunterricht, Handfertigkeitsunterricht, das künstlerische Empfinden und Musik. Das muß natürlich ordentlich gemacht werden, daß man diese Dinge überwindet.

Hij is veel bezig geweest met het muzikale. Voor het esthetische in de muziek – wat in de wezenlijke onderdelen moet aanwezig moet zijn – zou u een soort deelcollege kunnen vormen: handvaardigheid die in het ambachtelijke overgaat en dan in het muzikale; dat het esthetische verzorgd wordt, niet het muziektheoretische. Ik bedoel toch dat je de kinderen zo mogelijk al snel het begrip bijbrengt wanneer een stoel mooi is, wanneer een tafel mooi is. Dat je het zo doet, dat de onzin verdwijnt dat een stoel mooi moet zijn voor het oog. Een stoel wil je voelen als je erop gaat zitten, je wil de schoonheid voelen. Net zo als ik gisteren in de handarbeidles heb gezegd dat de kinderen moeten voelen dat als je naar de ene kind een opening maakt, dat ook bij het borduren wordt ervaren. Ik geloof wel dat de dingen nu samenkomen. Ze zullen wel samenkomen: handarbeid, handvaardigheid, het kunstzinnige beleven en muziek. Dat moet natuurlijk op een goede manier gedaan worden, zodat deze dingen overwonnen worden. 
GA 300B/27-28
Niet vertaald

Blz. 51   vergadering van 16-1-1921

In een vergadering kunnen vragen (en antwoorden) door elkaar heen lopen. Wanneer Steiner hier antwoord geeft op onderdelen van het schilderen, noemt hij ook iets voor het handwerken.

Ein gründliches Farbenvertie­fen kommt dann heraus, wenn das Kind eine Farbe verändern muß und alles andere danach richten muß, zum Beispiel auf einer Tasche oder irgend etwas anderem, dieses dann ausnäht und ausstickt, so daß das Betreffende gerade am rechten Fleck sitzt.

Er ontstaat een grondige (belevings)verdieping van de kleur wanneer het kind een kleur moet veranderen en al het andere daarop moet richten, bijv. op een tasje of iets anders, dit dan naaiend of bordurend uitwerkt, zodat waar het om gaat op de juiste plaats zit. 
GA 300B/51
Niet vertaald

Blz. 290   vergadering 14-02-1923

X: Die Kinder haben oft gefragt, was der tiefere Sinn wäre des Spinnen-lernens.

De kinderen hebben al dikwijls gevraagd wat de diepere zin is van het leren spinnen.

Dr. Steiner: Das fügt sich in ihr Seelenleben ganz ausgezeichnet ein, und sie lernen dadurch das praktische Leben wirklich kennen. Man lernt nicht das praktische Leben wirklich kennen, wenn man sich eine Sache bloß anschaut, sondern wenn man es so ausführt, wie es in Wirklichkeit ausgeführt wird. Die Kinder sollen bloß bemerken: ein Paar Stiefel machen lernen kann man auch in acht Tagen, aber Schusterlehrling müßte man drei Jahre sein.

Dr.Steiner: dat past heel goed bij hun gevoelsleven en daardoor leren ze het praktische leven echt kennen. Dat leer je niet als je alleen maar naar de dingen kijkt, wél als je het zo doet als het in het echt gebeurt. De kinderen hoeven alleen maar te ervaren: een paar laarzen leren maken kan je ook in acht dagen, maar schoenmakersleerling moet je wel drie jaar zijn.
GA 300B/270
Niet vertaald

Rudolf Steiner over handvaardigheid

Handvaardigheid: alle artikelen

Menskunde en pedagogie: [5] Intelligentie (hand en intelligentie)

Vrijeschool in beeld: alle beelden

.

3120-2933

.

.

.

.